00:00
01:00
02:00
03:00
04:00
05:00
06:00
07:00
08:00
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
22:00
23:00
00:00
01:00
02:00
03:00
04:00
05:00
06:00
07:00
08:00
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
22:00
23:00
HABERLER
07:00
5 dk
HABERLER
09:00
6 dk
HABERLER
11:00
4 dk
HABERLER
12:01
5 dk
YAPAY ZEKA GÜNLÜĞÜ
14:05
54 dk
HABERLER
16:00
5 dk
HABERLER
17:30
3 dk
HABERLER
19:00
14 dk
HABERLER
Saat başı başlıkları
07:00
1 dk
SEYİR HALİ
Koç Holding 3 fabrikasını kapatıyor
07:01
119 dk
HABERLER
Saat başı başlıkları
09:00
1 dk
YERİ VE ZAMANI
Güçlü Özgan'la Yeri ve Zamanı
09:05
115 dk
HABERLER
Saat başı başlıkları
11:00
1 dk
DÜNYA HABERİ
Dünyadan öne çıkan başlıklar
11:06
22 dk
PARANIN HAREKETİ
Ekonomide neler oluyor?
11:21
20 dk
ENERJİNİN SEYRİ
Enerji sektöründe öne çıkan başlıklar
11:45
20 dk
GÜN ORTASI
Okan Aslan'la Gün Ortası
12:05
85 dk
HABER MASASI
Selin Yazıcı, Ebru Dönmez ve Serkan Baştımar'la Haber Masası
13:30
35 dk
HAFTANIN KEYFİ
Serhat Ayan'la Haftanın Keyfi
14:05
55 dk
HABERLER
Saat başı başlıkları
15:00
1 dk
ÇALIŞMA HAYATIM
Melis Elmen'le Çalışma Hayatım
15:05
55 dk
HABERLER
Saat başı başlıkları
16:00
1 dk
EKSEN
Ceyda Karan'la Eksen
16:01
89 dk
HABERLER
Saat başı başlıkları
17:30
1 dk
YOL ARKADAŞI
Mustafa Hoş'la Yol Arkadaşı
17:33
87 dk
HABERLER
Saat başı başlıkları
19:00
1 dk
BÖLGENİN KALBİ
Ceyhun Bozkurt'la Bölgenin Kalbi
19:05
84 dk
DünBugün
Geri dön
Adana107.4
Adana107.4
Ankara96.2
Antalya104.8
Bursa101.4
Çanakkale107.2
Diyarbakır89.6
Gaziantep104.3
Hatay106.1
İstanbul97.8
İzmir91.0
Kahramanmaraş92.3
Kayseri105.5
Kocaeli90.2
Konya88.6
Malatya106.0
Manisa101.0
Mardin92.2
Ordu99.6
Sakarya90.2
Samsun107.7
Sivas104.2
Şanlıurfa95.3
Trabzon102.4
Van88.0
 - Sputnik Türkiye, 1920
EKSEN
Ceyda Karan’ın hazırladığı Eksen’de her gün dünyanın farklı bölgelerine dair gelişmeler masaya yatırılıyor.

‘Trump’ı yasaklamak ve yok etmek istediler ama bu beyaz seçmenleri kızdırdı’

Ceyda Karan'la Eksen
Abone ol
Prof. Dr. Hasan Köni'ye göre Amerikalı Demokratların "woke" ideolojisi ve kimlik siyaseti çöktü. Göç, ekonomi ve savaşlar sebebiyle Amerikalı seçmenlerin Trump'ı tercih ettiğini ifade eden Köni, diğer yandan Trump'ı hapse atma teşebbüslerinin de beyaz seçmenleri kızdırdığını belirtti.
ABD’de seçmenler 5 Kasım’da sandığa gitti. 2020 seçiminde Joe Biden’ın kazandığı beş salıncak eyaletin tamamını kazanan Donald Trump, ABD başkanı seçildi.
Trump öte yandan 72 milyon 600 bin oy ile yüzde 50’yi geçerek ilk defa genel oy sayısında da seçimleri birinci tamamlamış oldu.
Kongre için yapılan Senato ve Temsilciler Meclisi seçimlerini de Cumhuriyetçiler önde tamamladı. Cumhuriyetçiler, “haritayı kızıla boyadık” diyerek, başkanlık, Senato ve Temsilciler Meclisi üçlüsünün tamamını kazandıklarını duyurdu.
Seçimi kaybeden Kamala Harris, yaptığı konuşmada “Amerika için savaşmaya devam edeceğiz” dedi. Öte yandan henüz kesinleşmeyen sonuçlara göre, son dört seçimdir Demokratların kazandığı Nevada eyaletinde Harris, yarışı geriden takip ediyor. Eğer Nevada’yı da Trump kazanırsa, 312 delege kazanmış olacak ve Nevada’yı dört seçim sonra salıncak eyalete çevirmiş olacak.
ABD seçimlerinin sonuçlarını, Donald Trump’ın olası politikalarını, Trump zaferinin ABD dış politikasına etkilerini, Rusya-ABD, Trump-Avrupa ve Türk-Amerikan ilişkilerinin nasıl şekilleneceğini, Prof. Dr. Hasan Köni ile konuştuk.

‘Trump’ı yasaklamak ve yok etmek istediler ama bu beyaz seçmenleri kızdırdı’

ABD seçim sonuçlarını ve Trump’ın zaferini değerlendiren Prof. Dr. Köni, Demokratların dört yıl boyunca Ukrayna ve Filistin başta olmak üzere atışmalara verdiği desteğin etkili olduğunu söyledi. Sınır politikası ve göçmenler sebebiyle halkın tepki gösterdiğini de belirten Köni, diğer yandan Demokratların kendi seçmen kitlesini de küstürdüğünü sözlerine ekledi:

“Demokrat Parti, uluslararası alanda çok yanlış boyutlarda oynadı. Ukrayna Savaşı, hem Avrupa’yı hem de Amerika’yı yıprattı. Hala daha 61 milyar dolar vermekten bahsediyorlar. ABD’nin 30 trilyon dolar borcu var. Dolar rezerv para olduğu için hala para basıyorlar ama bu uzun süre devam edemez. Peşinden göç sorunu var. Salıncak eyaletler var. Salıncak eyalet nasıl oluyor? Göçmenler o eyaletlere yerleşiyor. Seçmen sayısı ve demografik yapı değişiyor. Orası salıncak eyalet oluyor. Mesela 2020’deki salıncak eyaletler ile 2024’teki salıncak eyaletlerin bir kısmı değişti. Dört senede 7 milyon seçmen gelmiş. Yüz bin Türk dahi Meksika sınırından geçip girmiş. Burada pastadan pay alıyorlar. Bu gelenler mühendis, bilim insanı veya iş insanı değil. Ne iş olsa yapacak kişiler. Tabii Amerikan toplumundaki diğer konularda da Demokratlar bir şey yapamadı. Örneğin sağlık reformu gerçekleştiremediler.

Kamala Harris’in aday olmasının sebebi de Biden için toplanan paranın boşa gitmemesiydi. Biden çekilince derhal başkan yardımcısı olan Harris adaylığını koydu. Yoksa Demokratlar içerisinde daha kaliteli, daha iyi konuşan, içeriyi ve dışarıyı daha iyi bilen insanlar vardır. Amerik’'da adam eksikliği yoktur. Savcı hanıma gitti olay ve Demokratlar da yüklendi. Bu dört sene içerisinde, 2020’deki olayları affetmeyecek şekilde Trump’ı mahkemeye sürüklediler. Trump’ı yasaklamak ve yok etmek istediler ama bu da beyazları kızdırdı.

Gittikçe göç geldi, siyahi oylar da Trump’a kaydı. Müslüman seçmenler dahi savaşı durduramadığı için Demokratlara kızdı. Kamala’nın kocasıyla birlikte Ağlama Duvarı’nda fotoğrafları vardı. İsrail lobisi mecbur tabii, seçimi para kazanır Amerika’da. Milyarderler de destekledi bunu çünkü vergilerden korkuyorlar. Ama ikisinin de vergi getirmek durumu var. Ekonomi böyle gitmiyor. Mesela 100 milyon dolardan fazla kazananlardan yüzde 25 vergi alacağını söylüyordu Kamala Harris. Fakirlerden daha az vergi alacağını da söyledi. Ama vergi alacağını belirtti.

E peki savaşlara devam edecekse, Japonya’yı, Güney Kore’yi silahlandıracaksa ne anlamı olacak? ABD, Avustralya’yı dahi tehlikeye soktu ki Çin ve Avustralya ekonomik ilişkileri yoğundur. Tüm bunları çok kültürlü, çok kutuplu, çok boyutlu bir dünyada paylaşım yapacağına, Trump gibi ‘Amerika bir numaradır’ oynunu Biden oynadı. Trump söyledi ama oynayan Biden oldu. NATO’yu da genişletti. Bizim askeriyede olanlar 1945’e kadar Alman ekolü, daha sonra Amerikan ekolü. Hala PKK sorunu var. Güney Kıbrıs ile savunma anlaşması yaptı ABD. Yunanistan’ı silahlandırıyor. Hala daha F-16 ve F-35 almak için uğraşıyoruz. S-400 aldık diye yaptırım uyguladılar. Halbuki S-400’leri İsrail savaş uçakları İran’da patlatmış. Yani böyle korkulacak bir silah değildi. NATO ülkesi Türkiye, bu yüzden başka yerden silah almasını istemiyorlar. Pentagon silah sanayisi var, oradan alınmasını istiyorlar. Trump gelince ne istiyorsanız parasını verince satar.”

‘Demokratların söylemleri woke ideoloji üstüne kuruluydu ama kimlik politikası tutmadı’

ABD’de Demokrat Parti’nin ve adayları Kamala Harris’in “woke” olarak bilinen sol-liberal politikalarda ısrarları ve radikal tutumları sebebiyle halkın sempatisini kaybeddiklerinin altını çizen Prof. Dr. Hasan Köni, kimlik siyasetinin iflas ettiğini belirtti. Amerikalı seçmenlerin kimlik politikaları, kadın-erkek ve siyah-beyaz ayrışmaları yerine ekonomik gerçekliğe göre oy kullandığını vurguladı:

“Amerika’nın Demokratları, olayı woke ideoloji denilen yeni bir yapı üzerinden kurdu. Nedir bu? Cinsiyet, kimlik ve mezhep üzerinden politika yapmaktır. Mesela kadın hakları. Elbette kadın hakları olması lazım fakat bu politikada ‘erkekler kötü’ argümanı var. Mesela ‘siyahiler iyi, beyazlar kötü’ diyorlar. Yani karşı tarafı yok etme söylemleri. Böyle yeni bir sol boyutunda olayı götürdüler. Kimlik politikası tutmadı ama. Asıl konu ekonomik. İklim, gıda enflasyonu vs. öne çıktı. Teknoloji ve inovasyon politikaları da önemli. Demokratlar ise bunların yerine woke ideoloji politikalarına yöneldi. İşte kadınların hepsi Kamala’ya, erkeklerin hepsi Trump’a oy veriyormuş gibi davrandılar. Amerikan halkı var mı? Bu halkı, kadın-erkek, siyah-beyaz diye ayırmaya çalıştılar. Bu olayda yanlış yaptılar.

Mesela NATO’yu genişlettiler. Neden? ‘Biz tüm Avrupa’yı yanımıza aldık’ dediler. Başarılı olamadılar, Gürcistan’da yeni bir cephe açmaya çalışıyorlar. Bütün bunlar büyük masraf oldu. Üstüne kendilerini kuran Avrupa’yı çökerttiler. Amerikalılar kim? Eski dönemde göç eden Avrupalılar. Almanya’nın durumu iyi mi? Almanya, Rusya’nın tüm Avrupa’yı işgal edeceğine inanıyor mu? Woke ideoloji ile solda böyle bir yapı ortaya çıkıyor. Beyazlardan biraz daha eğitimli insanlar oy veriyor Demokrat Parti’ye. Öbürlerini aşağılıyorlar. Redneck diyorlar, ‘az okumuş’ diyorlar. Böyle kendi toplumlarını aşağıladılar. Bunun karşısında ekonomik sıkıntı ve woke ideoloji politikasına Amerikan halkı bir tepki koydu.”

‘Trump, her yere yerleştirecek kadar adam belirledi dört sene içerisinde’

2016’da iktidara gelen Trump’ın kendi kadrosu olmadığını kaydeden Köni, geçen dört yıl içerisinde Trump’ın kendisine bir kadro kurduğunu aktardı. ABD’nin artık çok kutuplu dünya gerçeğini kabullenmesi gerektiğini dile getiren Prof. Dr. Hasan Köni, Trump’ın dünyada gelişen güçlerle rekabet edebilmek için yapay zeka ve teknoloji yatırımları yapmayı planladığını kaydetti:

“Trump’ın eskiden pek adamı yoktu. Bu yüzden müesses nizam ile kavga ediyordu. Şu anda gördüğüm kadarıyla Trump, her yere yerleştirecek kadar adam belirledi dört sene içerisinde. Tecrübe de kazandı. Ama tabii yapması gereken şeyler var. Çok güçlü bir başkanlık rejimi olacak. Yasama ve yargı ile çatışma olabilir. Gümrük vergilerinin artacağını tahmin ediyorum. Trump, ‘İçeride inovasyon ve teknoloji gelişecekse, onlara yüzde 15 indirim yapacağım’ dedi. Yani yatırımı ABD içerisinde tutma tavrı var. Bir arkadaşımız vardı Mülkiye’de. Devletler hukuku kürsüsündeydi. Erken vefat etti. Bir gün ‘BM’nin finansmanını kim yapıyor’ diye sordu. Yaklaşık 200 örgüt var BM’de. Yüzde 70’ini Amerika ödüyor. Yani parayı kestikleri anda BM’deki devasa sistem çalışmaz. Trump da diyor ki, diğerleri de ödesin. Zaten BM’de reform gerekiyor, reform olmazsa büyük olaylar çıkabilir. Barış yapma vaadi de var Trump’ın.

Kendisi ekonomi adamı. Suriye’den çekilebilir. Rusya ile barışabilir. Avrupa ile bir ayrışma olabilir. Teknolojiye önem verecek. Yapay zekaya yoğunlaşacak. İklim değişikliğini pek umursamayacak. Petrol ve doğalgaz ile ilgili çalışmalar olacak. Otoriter rejimlerle de ilişki kurabilecek bir isim Trump. Bu, Türkiye’nin de avantajına olabilir. Göçmenler konusu var bir de. Sadece Amerika’nın değil bu. Her ülkede böyle bir sorun var. Çantasını toplayan gidiyor. Trump reaksiyonu dünyaya yayılabilir ve dünyada göçmen olayları durabilir. Çin’e gümrük vergileri uygulayacak. Bu defa Çin, mallarını başka ülkelere yığacak. Türkiye’de bol bol Çin malları görürüz artık. Araba yapımı geldi zaten, TOGG satışında durulma başladı. Fakat uzun dönemde çok boyutlu, çok kutuplu bir yapıyı Trump kabul etmezse, o vakit yine savaş çıkabilir.”

‘Trump, kısa dönemde Çin ile çatışmaya girmeyecektir’

Prof. Dr. Köni’ye göre Trump, Çin’e gümrük vergileri uygulayacak fakat dolar tahvillerinin bozdurulması ihtimaline karşı dengeli bir politika güdecek. AB içinde birlik bulunmaası sebebiyle Trump’ın AB’yi bir kenara bırakabileceğini ifade eden Köni, diğer yandan Trump’ın kısa dönemde Çin ile çatışmaya girmeye yanaşmayacağını belirtti:

“Asya ayrı bir yönetim. Amerikalar ayrı bir yönetim. Rusya-Avrupa tarafı ayrı bir bölge. Çok kutuplu dünya düşünürken böyle coğrafi ayrımlar düşünüyoruz. Eğer çok kutuplu sistem olmazsa, Amerika ‘Biz bir numarayız, her yeri yöneteceğiz’ derse, BM sisteminde de reform olmazsa riskler artacak. ‘Küresel güney’ diyorlar. Bu sadece Rusya ve Çin değil. İçinde yoksul veya gelişmemiş ülkeler de var. Mesela Suudi Arabistan çok zengin ama gelişmiş bir ülke midir? Bir şeyler üretiyor mu? Onlara da teknolojinin, gelişmelerin aktarılması gereken çok kutuplu bir sistem gerekiyor. Kısa dönemde Çin ile bir çatışmaya gitmeyecektir Trump. Biden, Tayvan’a Pelosi’yi gönderdi ve ‘Tayvan’ı koruyacağız’ dedi. Olaylar birden yükseldi. Trump böyle şeyler yapmıyordu.

Ama ekonomik açıdan Çin’e karşı gümrük vergileri koyar iç yapısını korumak için. Çin de kendi hamlesini yapar. Mesela Çin bugün Suudi Arabistan’daki dolar tahvillerini elinden çıkartmış. Bunların hepsi bırakılırsa ABD’de enflasyon olur. Trump da dengeli götürmek zorunda. Rusya ile belirli barış boyutuna zaman içinde gelinir. Ocak ayına kadar vakit var. Ruslar şu anda Ukrayna’da ilerliyor. Ukrayna ordusunun durumu çok kötü. Batı, Gürcistan’da cephe açıp NATO’ya almak istiyorlar. Gürcistan’ın parası yok, nasıl olacak o iş? Avrupa Birliği’ne girmekten bahsediyorlar. Eski AB değil ki şimdiki AB. Zamanında anlaşma ile bir Avrupa Birliği kurulmuştu. O anlaşmanın temelinde Schengen, serbest dolaşım, Amerika ile ekonomik işbirliği vs. vardı. Trump bunu kaldırdı. AB, kendi silah sistemlerini de kuramadı. Yarısı savaşı desteklerken yarısı karşı çıkıyor. AB’nin yarısı İsrail’in yanında, yarısı değil. Trump bir kenara bırakabilir bu yüzden AB’yi. Kısa dönemde ABD’nin etkisi sürecektir ama uzun vadede dünyayı tek başına yöneten bir ABD olamaz.”

‘Donald Trump, Ortadoğu’da İran’a baskı yapacak’

Trump’ın ocak ayında koltuğa oturduktan sonra İran’ı baskı altına alacak politikalar yürüteceğini kaydeden Prof. Dr. Hasan Köni, bir diğer muhtemel Trump politikasının da ABD askerlerinin Suriye’den çekilmesi olduğunu belirtti:
“Donald Trump, Ortadoğu’da İran’a baskı yapacak. Savaşanlar kim diye bakıyorsunuz. Hamas’ın dışındakiler, İran’a bağlı vekil güçler. İran da kendisi savaşa dahil olmak istemiyor doğrudan. Trump da ‘İran, Biden döneminde 100 milyar dolarlık petrol sattı. Biden bunu serbest bıraktı. Nükleer silah geliştirmelerini engellememiz lazım’ dedi. İran’a yoğun ekonomik baskı yapacaktır Trump. Bir kere yapmıştı. Türkiye’ye kadar rüşvet olayları ortaya çıktı. Millet birbirine girdi. Trump, İran’ı sıkıştıracaktır. Suriye’den çekilir mi? Çekilebilir. Toplam 800 ABD askeri var. Çekebilir. YPG o vakit Rusya’ya yanaşabilir. Rusya’da temsilcileri var. Orada bir sistem kurarlar Suriye ile birlikte. Federasyon mu kurarlar bilemiyorum. ABD’nin ‘Petrol için geldik’ olayı bitti.”

‘Trump zaferinden sonra Türkiye, hızla Batı’ya dönebilir’

Türkiye’nin dış politikada esnek bir tavır takındığını fakat Trump zaferiyle birlikte son kertede ABD’ye yakınlaşabileceğini dile getiren Prof. Dr. Köni, şunları söyledi:
“Biz son 20 senede hızla dönüşüm yapabilen bir ülkeyiz. İki dakikada dost, iki dakikada ‘Bir gece ansızın’ politikası izleyebilen bir ülkeyiz. Bir makale yazınca iki-üç ayda bir değiştirmemiz gerekiyor. Bu sebeple Türkiye tekrar ABD’ye yanaşabilir. Zaten Donald Trump’ın, hem BRICS’e üye olup, hem NATO’da kalan, hem de içerisinde ABD üsleri olan bir ülkeyi kabul edeceğini sanmıyorum. Zaten BRICS, herhangi bir asli üyeye yaptırım uygulayan ülkeleri üye yapmayacağını belirtiyor. Türkiye’ye ‘Tavrını net olarak belirle’ mesajı veriliyor. O yüzden ortak üye formülüyle devam ediyor. Türkiye, hızla Batı’ya dönebilir. Türkiye NATO için önemli. Eğer devam edeceklerse, Türkiye’ye silah sistemleri sağlayabilirler. Türkiye de Batı’ya yanaşabilir.”
Haber akışı
0
Tartışmaya katılmak için
giriş yapın ya da kayıt olun
loader
Sohbetler
Заголовок открываемого материала