‘2023 uluslararası sistemde değişimlerin kaçınılmazlığını gösterdi, 2024 kalıcılığını gösterecek’

“Bir kere dünyadaki geçiş sürecinin 2023’te başladığı kanısında değilim sistemsel açıdan baktığımızda. Bu aslında iki-üç yıldır devam eden, kovid salgını ile simgeleşen ve ondan sonra başlayan bir süreç. 2023’te bunun hızlandığını gördük hem iktisadi dinamiklere baktığımızda hem de çatışmalara baktığımızda. En nihayetinde jeopolitik etkiler açısından da değerlendirdiğimizde 2023, daha önce başlayan geçiş sürecinin hızlandığı ve bir miras olarak 2024’e bıraktıkları açısından da geçiş sürecinin belki de sonuna geldiğimiz önemli bir yıl oldu.

2023’ü çatışmalar açısından ele alalım... Bu çatışmalar, hegemonya değişim süreçlerinin göstergesi oluyor. Biz Rusya-Ukrayna meselesini, İsrail-Filistin sorununu, dünyadaki hegemonik değişim süreçlerinden bağımsız değerlendiremeyiz. 2022 Ukrayna-Rusya savaşı ve 2023 İsrail-Hamas savaşıyla bir şekilde bu değişim süreci tekrar işaretlenmiş oldu. Fakat geçmişten farklı olarak bu sefer, 30-35 yıllık tek kutuplu düzenin aslında bittiğini ama ateş sönerken çok duman çıkarır misali çatışmaların yayıldığını ve Asya ile alternatif güçlerin çok daha önemli bir konuma gelmekte olduğunu görüyoruz.”

“Ben BRICS’i biraz farklı değerlendiriyorum. Çok önemli gelişmeler yaşanıyor BRICS üzerinde. BRICS’in fiziki ve kimyevi değişimi burada belirleyici olacaktır. Fakat eskinin kavramları ile ‘Küresel Güney’ vurgusu yapmaya gerek yok. Başka bir çağdayız. Üçüncü dünya, Bağlantısızlar vs. çok sık vurgulanan bir konseptti uluslararası ilişkiler literatüründe. O dönem geçerliydi ama şu an başka bir dönemdeyiz. BRICS’in fiziki genişlemesi önemli mi? Önemli. BRICS, parçalanmış dünyada bir dayanışma platformu derneği şeklinde ortaya çıkıyor aslında. Şu anda başlı başına oturmuş, belirli kuralları olan bir uluslararası örgüt kavramı yerine dediğim ölçekte ilerliyor. Afrika’dan, Asya’dan, Ortadoğu’dan vs. sembolik de olsa o ülkelerin kendi alt bölgelerini temsil etmesi önemli oluyor. Asıl önemli olan BRICS’in somutlaşacak ve alternatif bir sert uluslararası örgüt yapısına dönüşmesi kimyevi bir değişimle mümkün. Henüz o noktada değiliz. Fiziki olarak BRICS genişleyebilir fakat kimyevi olarak içeriği ne olacak? BRICS bünyesinde ayrı bir uluslararası oluşum veya BRICS üyelerini kapsayan tamamen IMF’ye alternatif bir yapı ve uluslararası para birimi olacak mı? Ben henüz o seviyelerde olmadığımızı düşünüyorum. Fakat BRICS öyle bir dayanışma platformuna dönüştü ki...

BRICS ülkeleri arasında dolarsızlaşma, milli paraların kullanılması, G-7 gibi platformlara karşı farklı bir sesin ortaya çıkması gibi durumlar o geçiş süreci dinamiklerinin çok hızlı bir şekilde işlediğini gösteriyor. Fakat şunu da dikkate almamız lazım: Bence bundan sonra temel soru, Batı sisteminin 80 yıldır devam eden uluslararası örgütlerine karşı, aynı ölçüde örgütlerin, bilhassa Çin önderliğinde ne kadar devreye girebileceği sorusu. BRICS’in bünyesindeki Yeni Kalkınma Bankası, IMF’ye tam bir alternatif değil ama o yolda. Biz bunu görebilecek miyiz? Bence bu önemli bir soru.”

“Şimdi bu tekil haberler kendi başlarına tartışılabilir fakat her biri geçiş sürecinin işaretleri. Bunlardan biri de 300 milyar dolarlık Rus malvarlıklarının yaklaşık iki yıldır dondurulması ve şimdi de el konması meselesi. Kısa yoldan anlatayım: Ben bunun mümkün olduğunu düşünüyorum. Bunu yapacaktır Amerikalılar. Avrupa Birliği’nin 2024’te Rusya’ya karşı 13’üncü yaptırım paketini de onaylayıp aynı uygulamayı AB’nin de yapacağını tahmin ediyorum.

Şimdi ‘neden’ sorusu burada önemli. 2023 hegemonya değişiminde kritik bir nokta vardı. Bu 2022’deki Ukrayna savaşı Rusya ve Ukrayna arasında değil. Rusya ile ABD ve Kolektif Batı arasında devam eden bir savaştı ve 2023 yılı, bu savaşta ciddi bir kırılma noktasıydı. Rusya kazanmaya başladı. Rusya kazanmaya başladıkça, kara gücü olarak Ukrayna’nın savaşı ne kadar devam ettirebileceği sorusu ortaya çıktı. Batı basınında, Ukrayna’nın nasıl müzakere edebileceği, nasıl geri adım atabileceği konuşulmaya başlandı. Rusya, 2023’te askeri olarak avantajlı bir pozisyona gelmeye başladıkça ve bununla birlikte, burası kritik, 2023 yılında Rus ekonomisi yaptırımlardan sonra yüzde 2’den fazla büyüdükçe, Rusya yaptırımlara karşı 2022’de tedavüle soktuğu dolarsızlaşma önlemlerini artırdıkça, Çin’le ticaret hacmi iki katına çıktıkça 2023’te ciddi bir kırılma daha yaşandı. Rusya ve Çin arasındaki ticaret hacmi iki katına çıktı. Üç yıl önce Rus-Çin ticaretinde ruble ve yuan kullanımı yüzde 10’du. Şu anda 220 milyar dolarlık bir ticaret hacmi var ve yüzde 90’ı ruble ve yuan ile yapılıyor.

Finansal olarak bu gelişmeler yaşandıkça, Amerikalılar da dolar hegemonyasının da sonunun gelmeye başladığını gördü. Böyle olunca, sahadaki rakiplerinin varlıklarını dondurmakla da yetinmeyip bunlara el koymaya niyetlendiler. Bu da olacak. Son aşamada zaten 2024’ün ben bu anlamda son geçiş yılı olacağı kanaatindeyim. 2024 yılında Rusya’nın askeri açıdan daha da büyük bir avantaj elde ettiği, finansal yaptırımların sertleşeceği ve sonrasında yeni bir sistemin inşa edileceğini göreceğiz. Bence 2023’ün en önemli sonucu bu uluslararası sistemdeki değişimlerin kaçınılmaz olduğunu göstermesiydi. 2024 de bu değişimlerin kalıcı olacağını gösterecek.”

“Biz tabii 2024’ü konuşurken bir şeyi unutuyoruz. 2024 projeksiyonunda son geçiş yılı tahmininde bulunuyorum fakat 2024’ün başka bir özelliği de var: Dünya nüfusunun yarısından fazlasını ilgilendiren seçimler var. Çok kritik seçimler var her yerde. Bu seçimler işte Rusya’da var mart ayında. En kritik olan, 7 Kasım’da ABD’de olacak olan seçim. Dünyanın, ABD’nin seçim sonuçları ile doğrudan ilgilendiği son seçimleri yaşayacağız. Bundan sonraki ABD seçimleri artık çok daha içine dönük seçimler olmak zorunda kalacak.

2025 sonrasında sistem nasıl oturacak? İşte onun son işaretini, ABD’deki seçimlerle birlikte alacağız. Hangi güçler kazanacak? Kimler öne çıkacak ve neyi temsil edecek? Ve bunlar bir Amerikan iç çatışmasını alevlendirecek mi? Bence 2024 projeksiyonu, seçimlerle de ele alınmalı.”