Merkez Bankası: Enflasyon asgari ücret etkisiyle ocakta yükselecek
© AA
Abone ol
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB), para politikası özetlerinde aylık enflasyonun asgari ücretin de etkisiyle ocak ayında yükseleceği belirtildi. Enflasyonda şubat ve sonrasında yavaşlama bekleniyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK) Toplantı Özeti'nde, kasım ayında sınırlı bir artış kaydeden manşet enflasyonun son Enflasyon Raporu'nda sunulan görünümle uyumlu seyrettiği bildirildi.
TCMB Para Politikası Kurulunun 21 Aralık'taki toplantısına ilişkin özet yayımlandı.
Özette, küresel enflasyonun yakın dönemde gerileme gösterirken, halen uzun dönem ortalamalarının ve merkez bankalarının hedeflerinin üzerinde seyrettiği belirtilerek, "PPK toplantı dönemine göre tüketici enflasyonu gelişmiş ülkelerde yüzde 3,36 düzeyinden yüzde 2,67 seviyesine, gerilerken, gelişmekte olan ülkelerde ise Rusya’da meydana gelen yükselişin etkisi ile yüzde 6,08 düzeyinden yüzde 6,16 düzeyine sınırlı artış kaydetmiştir. Bu bağlamda enflasyon, gelişmiş ülkelerde yüzde 2, gelişmekte olan ülkelerde ise ortalama yüzde 3,5 olan hedeflerin üzerinde seyretmeye devam etmektedir." denildi.
2023 yılı son çeyrek ortalama yıllık enflasyonun, gelişmiş ekonomilerde yüzde 3,2, gelişmekte olan ülkelerde ise yüzde 6,4 seviyesinde gerçekleşmesinin beklendiği aktarılan özette, öte yandan çekirdek enflasyonun, bir önceki PPK dönemine göre gelişmiş ülkelerde yüzde 3,97'den yüzde 3,76'ya, gelişmekte olan ülkelerde ise yüzde 6,50'den yüzde 6,48'e gerilediği bildirildi.
Özette, "Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Euro Bölgesi’nde 2023 yılı son çeyrek ortalama yıllık enflasyon beklentisi, sırasıyla yüzde 3,2 ve yüzde 2,9 iken; çekirdek enflasyon beklentisi sırasıyla yüzde 3,5 ve yüzde 3,9 seviyesindedir." ifadesi yer aldı.
Emtia fiyatlarının son dönemde genele yayılan bir düşüş sergilese de jeopolitik riskler, finansal koşullar ve arz yönlü faktörlerin, petrol fiyatlarında oynaklığın sürmesine yol açtığına işaret edilen özette şunlar kaydedildi:
"Varil başına Brent petrol fiyatları bir önceki PPK toplantısından bu yana 73-83 ABD doları bandında hareket sergilerken, Avrupa doğal gaz fiyatları için gösterge niteliğinde olan TTF'de (Title Transfer Facility) ise aşağı yönlü bir seyir izlenmiştir. Emtia Fiyat Endeksi'nin mevcut seviyesi, son 10 yılın ortalamasının yüzde 25,6 üzerindedir. Endeks geçen yıl ulaştığı en yüksek seviyeye göre yüzde 29 gerilemiştir. Benzer şekilde geçen yıl ulaştığı tepe noktasına göre yüzde 15,9 gerileme kaydeden Tarımsal Emtia Fiyat Endeksi, son 10 yılın ortalamasının yüzde 10,1 üzerindedir. Bu durum, gıdanın tüketici sepeti içerisindeki yüksek payı nedeniyle enflasyon üzerinde halen etkili olmaktadır. Çekirdek enflasyonun ve enflasyon beklentilerinin yüksek seviyeleri küresel enflasyonun bir süre daha merkez bankalarının hedeflerinin üzerinde seyretmeye devam edeceğini ima etmektedir. Buna karşın, ABD Merkez Bankası (Fed) başta olmak üzere gelişmiş ülke merkez bankaları iletişimlerinde özellikle çekirdek enflasyondaki düşüşe vurgu yaparken, orta vadeli enflasyon tahminlerini de düşürmüşlerdir. Bunun sonucunda, 2024 yılında faiz indirimlerinin daha erken başlayabileceği yönünde beklentiler güçlenirken, politika faizlerinin olası seyrine ilişkin öngörüler de aşağı yönlü güncellenmiştir. Takip edilen 12 gelişmiş ülke merkez bankası son 22 ayda toplamda 172 toplantı yapmış, bu toplantıların 107 tanesinde politika faizleri artırılmıştır. Aynı dönemde takip edilen 15 gelişmekte olan ülke merkez bankası toplamda 254 toplantı yapmış, bu toplantıların 107 tanesinde politika faizleri artırılmıştır. Uygulanan para politikasının sonucunda küresel finansal koşullar önemli oranda sıkılaşırken, son dönemde faiz artırım kararlarının frekansı azalmış ve birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülke merkez bankası parasal sıkılaşma süreçlerinin sonuna ulaşmıştır. "
Rusya'da enflasyonun artış eğiliminin sürmesi nedeniyle merkez bankasının faiz artırmaya devam ettiği, bununla birlikte, tüketici enflasyonunda meydana gelen düşüş ile Brezilya, Peru, Şili ve Macaristan merkez bankalarının faiz indirim süreçlerine devam ettiği anımsatılan özette, Kolombiya Merkez Bankası'nın da uzun bir süre sonra ilk defa politika faizini indirdiği hatırlatıldı.
Özette, "Enflasyonun seviyeleri ve merkez bankalarının politika iletişimleri göz önüne alındığında, söz konusu ekonomilerde politika faizlerinin düşen enflasyona göre ayarlanmaya devam edeceği ancak parasal sıkılığın enflasyondaki düşüş eğilimini sürdürecek şekilde korunacağı beklenmektedir." ifadeleri yer aldı.
Özette, Avro Bölgesi'nde bir önceki aya kıyasla aralık ayında imalat sanayi PMI verisinin değişmediği, hizmetler PMI verisinin 0,7 puan gerilediği ve bahsi geçen göstergelerin sırasıyla 44,2 ve 48,1 seviyelerinde gerçekleştiği bildirildi.
Üçer aylık dönemler itibarıyla değerlendirildiğinde Avro Bölgesi bileşik PMI verisinin yılın son çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre 0,5 puan gerileyerek 47 olduğu aktarılan özette, "Bu durum Avro Bölgesi’nde iktisadi faaliyette üçüncü çeyrekte yaşanan durgunluğun yılın son çeyreğinde de devam ettiğine işaret etmektedir. Çin ekonomisinde ise bileşik PMI verisi kasım ayında hem imalat sanayi hem de hizmetler sektörü kaynaklı olarak 1,6 puan yükselerek 51,6 olmuştur. Bununla birlikte, Çin bileşik PMI verisinin ekim-kasım ortalaması bir önceki çeyreğe göre 0,7 puan gerilemiş ve 50,8 düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu gelişmeler çerçevesinde, küresel iktisadi faaliyette üçüncü çeyrekte yaşanan yavaşlamanın son çeyrekte de devam ettiği ve küresel ekonominin üçüncü çeyreğe benzer bir büyüme görünümü sergilediği tahmin edilmektedir." bilgisi yer aldı.
'Doğal gaz etkisi hariç tutulduğunda tüketici fiyatları artış oranındaki yavaşlama eğilimi sürmüştür'
"Tüketici fiyatları kasım ayında yüzde 3,28 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 0,62 puan artışla yüzde 62,0 olmuştur. Kasım ayında sınırlı bir artış kaydeden manşet enflasyon son Enflasyon Raporu'nda sunulan görünümle uyumlu seyretmektedir." ifadeleri yer alan özette şunlara işaret edildi:
"Doğal gazda bedelsiz kullanım sınırının (ilk 25 metreküp) aşılmasıyla, doğal gaz kaleminden aylık tüketici enflasyonuna gelen etki tahminlerle uyumlu gerçekleşerek 1,01 puan olmuştur. Doğal gaz etkisi hariç tutulduğunda tüketici fiyatları artış oranındaki yavaşlama eğilimi sürmüştür. Döviz kurları istikrarlı seyrederken, küresel enerji fiyatları eylül ayı sonlarında ulaştığı seviyelerden gerilemeye devam etmektedir. Buna karşın, yurt içi talebin mevcut seviyesi, hizmet fiyatlarındaki katılık ve jeopolitik riskler enflasyon baskılarını canlı tutmaktadır. Alt grupların yıllık enflasyona katkıları, enerji grubunda 1,74 puandan 3,13'e (1,39 puan artış), alkol, tütün ve altın grupları toplamında 2,59 puandan 2,90'a (0,31 puan artış), hizmet grubunda 23,4 puandan 23,5’e (0,16 puan artış) yükselirken, gıda ve alkolsüz içecekler grubunda 17,8 puandan 17,0’a (0,84 puan azalış) ve temel mal grubunda 15,8 puandan 15,4’e (0,40 puan azalış) gerilemiştir. Gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları kasım ayında yüzde 2,78 oranında artış kaydederken bu grupta yıllık enflasyon 4,83 puan düşerek yüzde 67,2 olarak gerçekleşmiştir. Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, meyve fiyatlarında ılımlı yükseliş ve sebze fiyatlarında ise gerileme kaydedilmiştir. Taze meyve ve sebze hariç gıdada ise fiyat artışları gücünü korumuştur. Diğer işlenmemiş gıda grubunda bakliyat, pirinç ve beyaz et kalemleri kasım ayında fiyat artışlarıyla öne çıkmıştır. Bu dönemde, işlenmiş gıda grubunda aylık artış güçlenmiş, süt ve süt ürünleri, işlenmiş et ürünleri, katı-sıvı yağlar ile konserve sebze ürünlerindeki fiyat yükselişleri dikkat çekmiştir. Enerji fiyatları kasım ayında yüzde 9,98 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 9,58 puan artışla yüzde 21,2 olmuştur. Kasımda, 25 metreküpü bedelsiz olarak kullandırılan doğal gaz kaleminde tüketim artışına paralel olarak sepete yansıyan fiyatlar yükselmeye devam ederek enerji grubu fiyatlarını yukarı yönlü etkilemeyi sürdürmüştür. Bu çerçevede, kasım ayında doğal gaz kalemi aylık manşet enflasyonu 1,01 puan yukarıya çekmiştir."
Özette, "Doğal gazın aylık enflasyon üzerindeki katkısının aralık ayında zayıflayacağı öngörülmektedir. Ham petrol fiyatlarındaki gelişmeleri takiben bu dönemde akaryakıt fiyatları yüzde 1,06 oranında gerilemiştir. Küresel enerji fiyatlarına paralel bir şekilde katı yakıtlarda fiyat artışı yüzde 1,95 ile yavaşlamış, bu dönemde tüp gaz fiyatları ise yataya yakın seyretmiştir. Kasım ayında şebeke suyu fiyatlarındaki artış yüzde 2,90 ile önceki aya kıyasla belirgin ölçüde yavaşlamıştır." ifadelerine yer verildi.
'Yıllık enflasyon lokanta-otel alt grubunda gerilerken, kira başta olmak üzere diğer alt gruplarda yükselmiştir'
PPK Toplantı Özeti'nde, hizmet grubu fiyatlarının kasım ayında yüzde 2,76 arttığı, grup yıllık enflasyonunun 1,06 puan yükselerek yüzde 89,7 seviyesine ulaştığı belirtilerek, yıllık enflasyonun lokanta-otel alt grubunda gerilediği, kira başta olmak üzere diğer alt gruplarda yükseldiği bildirildi.
"Hizmet grubu kira hariç incelendiğinde, yıllık enflasyonun yataya yakın seyrettiği gözlenmektedir. Kira alt grubunda aylık bazda artışın yüzde 5,97 ile bir önceki aya kıyasla hız kesmesi dikkati çekmiş, diğer taraftan alt grup yıllık enflasyonu 5,14 puan yükselişle yüzde 105,8 olarak gerçekleşmiştir." denilen özette şu bilgilere yer verildi:
"Cep telefonuyla yapılan görüşme ve internet ücretlerinde devam eden yükselişlerle, haberleşme hizmetlerinde aylık fiyat artışı yüzde 5,20 ile güçlenmiş, alt grup yıllık enflasyonu yüzde 60,6 olmuştur. Lokanta-otel alt grubunda yemek hizmetlerinde aylık fiyat artışı yavaşlarken, konaklama fiyatlarındaki düşüş devam etmiştir. Diğer hizmetler alt grubunda kasım ayında fiyatlar yüzde 1,73 ile ılımlı bir oranda artarak bu grupta yavaşlamanın sürdüğüne işaret etmiştir. Akaryakıt fiyatlarındaki gerilemenin de etkisiyle ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar görece yatay seyretmiştir. Temel mal grubu yıllık enflasyonu 0,81 puan düşüşle yüzde 52,2 olmuştur. Alt gruplar bazında incelendiğinde, fiyat artışının dayanıklı mallarda önceki aya benzer şekilde sınırlı bir oranda gerçekleştiği, giyim ve ayakkabıda ise mevsimsel eğiliminin aksine gerilediği izlenmiştir. Yıllık enflasyon, dayanıklı mallarda gerilerken diğer alt gruplarda yükselmiştir. Dayanıklı mal (altın hariç) alt grubunda fiyat artışı yüzde 0,66 ile zayıf seyretmiş, elektrikli ve elektriksiz ev aletleri fiyatları gerilerken, otomobil ve mobilya fiyatları ılımlı bir şekilde yükselmiştir. Giyim ve ayakkabı alt grubunda fiyatlar yüzde 0,38 gerilemiş, yıllık enflasyon 1,62 puan yükselerek yüzde 39,7 olmuştur. Diğer temel mallarda fiyatlar yüzde 2,66 ile son iki aya benzer bir oranda yükselmiş, yıllık enflasyon 0,72 puan artarak yüzde 50,1 olarak gerçekleşmiştir. Aylık enflasyonun ana eğilimindeki düşüş sürmektedir. Mevsimsellikten arındırılmış aylık artışlar kasım ayında B ve daha belirgin olarak C göstergesinde yavaşlamıştır. Bu görünüm, yayılım endeksi, Medyan ve SATRIM göstergelerinde gözlenen düşüşler ile de teyit edilmektedir. Mevsimsellikten arındırılmış B ve C endekslerinin üç aylık ortalama artışları 2022 yılının şubat ayında sırasıyla yüzde 8,79 ve yüzde 8,65 ile en yüksek noktasına çıkarken, 2023 yılı kasım ayı itibarıyla sırasıyla yüzde 3,49 ve yüzde 3,61 seviyelerinde gerçekleşmiştir. Kasım ayında B ve C endeksinin mevsimsellikten arındırılmış artış oranları ise, sırasıyla yüzde 2,56 ve yüzde 2,57 olarak ölçülmüştür. Tüketici enflasyonu yayılım endeksi kasım ayında azalış eğilimine devam etmiş, ekim ayında tarihsel ortalamanın 1,4 standart sapma üzerinde olan değer 0,5 standart sapmaya gerilemiştir."
'Öncü göstergeler, enflasyonun ana eğiliminde kasım ayındaki seviyelerin korunduğuna işaret etmektedir'
Özette, öncü göstergelerin, enflasyonun ana eğiliminde kasım ayındaki seviyelerin korunduğuna işaret ettiği belirtilerek, öncü verilere göre, aralık ayında enerji grubu fiyat artışı yüksek olmakla birlikte bir önceki aya kıyasla yavaşladığına işaret edildi.
Bu gelişmede doğal gaz kaleminin etkili olduğu bildirilen açıklamada "Bununla birlikte, mevsimsel tüketim artışına bağlı olarak bedelsiz kullanım miktarını aşan kullanımların ölçülen fiyatlara yansımasıyla kasım aylık enflasyonunu 1,01 puan yukarı çeken etkinin aralık ayında 0,33 puan civarına gerileyeceği tahmin edilmektedir. İşlenmiş gıda alt grubunda ise önceki aya kıyasla fiyat artışlarında yavaşlama gözlenirken, işlenmemiş gıda fiyat artışında sebze ve kırmızı et gelişmelerine istinaden güçlenme gözlenmektedir. Hizmet grubu aylık enflasyonunun öngörüldüğü gibi daha katı bir seyir izleyeceği, temel mal alt grubunun ise dayanıklı tüketim malları kaynaklı olarak bir miktar artış sergileyeceği öngörülmektedir. Aylık enflasyon, başta asgari ücret olmak üzere ücret ayarlamaları ve zamana bağlı fiyat belirleme eğilimi yüksek kalemlerin etkisi ile ocak ayında yükselecektir. Enflasyon Raporu tahminlerine de yansıtılmış olan aylık enflasyondaki söz konusu artışın şubat ayı ve sonrasında yavaşlayarak, yılın ilk yarısında enflasyonun ana eğilimindeki düşüşe yakın seyredeceği tahmin edilmektedir." denildi.
