Nijer devrik lideri ABD'ye müdahale çağrısı yaptı, yeni lider Fransa ile askeri işbirliğini feshetti
13:46 04.08.2023 (güncellendi: 15:46 04.08.2023)
© AA / Balima Boureima/AA
Abone ol
Nijer'de Fransa'nın sömürü düzenini devam ettirmesine aracı olurken kendini devrilmiş bulan Bazum, ABD ve komşu ülkelere askeri müdahale çağrısı yaparken, 'aksi takdirde Orta Sahel bölgesinin tamamının Rusya etkisi altına gireceğini' iddia etti. Yeni Nijer yönetimi ise Fransa ile askeri işbirliği anlaşmalarını iptal etti.
Eski sömürgeci Fransa'nın Afrika'da tutunacak tek dalı konumunda olan, 1500 Fransız askeri ile 1000 ABD askerine ve ABD'nin İnsansız Hava Aracı (İHA) üssüne evsahipliği yapan, uranyumdan altına yeraltı zenginlikleri Fransa tarafından sömürülen Nijer'de Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum'un devrilmesi sonrası, gözler karşı tarafın askeri müdahalede bulunup bulunmayacağına çevrildi.
Dün Nijer'in Fransa'dan bağımsızlığını kazanmasının 63. yıldönümü vesilesiyle sokağa çıkan halk, Bazum'u deviren Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı'nın Komutanı General Omar Tchiani'nin kurduğu Vatanı Koruma Ulusal Konseyi'ne (CNSP) destek sloganları atmasının ardından, devrik lider, askeri müdahale çağrısı niteliğinde makale yayımladı. CSNP ise askeri müdahalede bulunulmaması uyarısı eşliğinde Fransa ile -asker konuşlandırmaya izin veren dahil- tüm askeri işbirliği anlaşmalarını iptal etti.
Bazum, ABD'nin The Washington Post gazetesinde yayımladığı makalede, "Bunu bir rehine olarak yazıyorum. Nijer, demokrasimizi devirmeye çalışan bir askeri cuntanın saldırısı altında. Hiçbir haklı çıkarılacak yanı olmayan darbe, Nijer'in demokrasi altında kaydettiği önemli ilerlemeyi baltalamaya yönelik sinik bir çaba" iddiasında bulundu.
Opinion by Mohamed Bazoum: “I write this as a hostage. This coup, launched against my government by a faction in the military on July 26, has no justification whatsoever. If it succeeds, it will have devastating consequences for our country and the world.” https://t.co/FU1i6izTDP
— The Washington Post (@washingtonpost) August 4, 2023
Blinken boşuna mı övdü?
"ABD hükümetini ve tüm uluslararası toplumu anayasal düzeni yeniden kurmamıza yardım etmeye çağırıyorum" diye devam eden devrik lider, 'demokratik çoğulculuk ve hukuk devletine saygı gibi ortak değerler için mücadeleden' söz edip ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'in Nijer'i 'bir direnç modeli, bir demokrasi modeli, bir işbirliği modeli' olarak adlandırdığını hatırlattı.
Nijer'in yoksulluğunun açıklaması yok
Fransa'nın anlaşmalar yapmak yoluyla sömürü düzenini devam ettirdiği Nijer'in Kalkınma Endeksi'nde 191 ülke arasında 189. sırada olması, Fransa Nijer'de çıkarılan uranyumla nükleer santrallerini çalıştırıp elektriğinin yüzde 70'ini üretirken, Nijer yurttaşlarının yüzde 82'sinin elektrik şebekesine bağlı olmaması, yüzde 40'ının yoksulluk sınırının altında yaşamasına değinmeyen Bazum, dış yardımın ülke bütçesinin yüzde 40'ını oluşturduğunu aktardı. Devrik lider, Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu'nun (ECOWAS) darbe gerekçesiyle uyguladığı ve kendisinin de destek verdiği yaptırımlar nedeniyle dış yardımın kesildiğini belirtti.
The Washington Post on Thursday evening published an op-ed purportedly written by the ousted Nigerien president #MohamedBazoum, in which he asks for US help to defeat the military #junta that seized power last week.https://t.co/yhbOCoA93w
— TNT Radio (@tntradiolive) August 4, 2023
'Son kalenize sahip çıkın'
Mali ve Burkina Faso'da yönetime el koyan askeri grupların eski sömürgeci Fransa'yı kovmasına atıfla "Nijer komşularımızdan bazılarını ele geçiren otoriter hareketlerin ortasında insan haklarına saygının son kalesi olarak duruyor" manzarası çizen Bazum, 'vahşi terör uygulamaları Ukrayna'da tüm çıplaklığıyla gözler önüne serilen Wagner Grubu gibi suçlu Rus paralı askerlerini istihdam ettikleri' iddiasıyla Mali ve Burkina Faso'yu eleştirdi.
'Yoksa tüm bölge Rusya'nın kontrolüne geçer'
ABD ile müttefiklerinin tehdit ve müdahale aracı yaptığı 'öcü Rusya' söylemine sarılan Bazum, ABD ve ECOWAS müdahale etmezse, 'Wagner'in bölgeye açık davet alacağını ve Sahel bölgesinin merkezinin tamamının Rus etkisi altına girebileceğini' yazdı:
"Orta Sahel bölgesi, darbecilerin ve bölgedeki müttefiklerinin açık daveti yüzünden Wagner vasıtasıyla Rusya etkisine girebilir."
Nijerya, Senegal, Fildişi Sahili, Benin müdahaleye hazır
30 Temmuz'da 15 üyeli ECOWAS, en geç bugün Bazum'un görevine iade edilmemesi halinde Nijer'e askeri müdahalede bulunacağına dair ültimatom vermişti. Nijer'in güney komşusu Nijerya sınıra asker yığmaya başlarken, Senegal, Fildişi Sahili, Benin de Nijer'e olası ECOWAS müdahalesine katılacağını duyurdu. Bir ECOWAS heyetinin dün Nijer başkenti Niamey'de darbe lideriyle ve devrik liderle görüşemeden yürüttüğü temaslardan sonuç çıkmadı.
Mali ve Burkina Faso ise Nijer'e yönelik herhangi bir işgali kendilerine karşı savaş eylemi kabul edeceklerini açıkladı.
'Gerçek bağımsızlığımız için savaşımızı veririz'
Önceki gün TV'ye çıkan yeni Nijer yönetiminin lideri Tchiani, 'tüm yaptırımları ve nereden gelirse gelsin tehditlere boyun eğmeyi reddettiklerini' söyleyerek şöyle dedi:
"Eğer ECOWAS yıkıcı mantığını sonuna kadar götürürse, Allah Nijer'i korusun ve bunun, ulusumuzun gerçek bağımsızlığı için birlikte vereceğimiz son büyük savaş olmasını sağlasın."
Dün TV'de bildiri okuyan CNSP Sözcüsü Amadou Abdramane, Fransa ile imzalanan tüm askeri işbirlikleri ve protokollerin 'derhal yürürlüğe giren şekilde iptalini' duyurdu. Bu karara Fransa'nın 'dikkatsiz tavrı ve duruma tepkisi' gerekçe gösterildi.
#Niger’s National Council for Safeguarding the Homeland denounced the military pact with #France and warned the neighboring African states not to intervene, according to AFP. The #junta assumed power in a military coup last week.https://t.co/BMfNDKKDQJ
— TNT Radio (@tntradiolive) August 4, 2023
'ECOWAS müdahale ederse, üyelerine saldırırız'
Abdramane, komşu Afrika devletlerini 'Nijer'in iç işlerine karışmamaları' konusunda uyararak aksi takdirde misilleme tehdidinde bulundu:
"ECOWAS, Nijer'e askeri müdahalede bulunursa, dostlarımız (Gine, Mali, Burkina Faso) hariç üye ülkelerden birine ani bir saldırı düzenleriz."
Nijer'in Paris, Abuja, Lome ve Washington büyükelçilerinin görevine son verildiğini belirten bildiride, halka, casuslar ve yabancı ülkelerin ordularına karşı dikkatli olunması, şüpheli her türlü hareketin yetkililere ihbar edilmesi çağrısı yapıldı.
Libya'da pandoranın kutusunu açtıktan sonra
2011'de Libya'da Muammer Kaddafi yönetiminin NATO destekli cihatçılarca devrilmesine önayak olarak pandoranın kutusunu açtıktan sonra cihatçı terörle mücadele gerekçesiyle 2014'te Sahel bölgesinde Barkhane Operasyonu'na girişip Mali, Burkina Faso, Çad, Moritanya, Nijer'e 5500 asker konuşlandıran Fransa, artık istenmediği bölgede tutunduğu tek dalı da kaybederek yolun sonuna geldiğini kabullenmekte zorlanıyor.
Askeri işbirliğinin iptaline Fransız kalmak
Yeni Nijer liderliğinin askeri işbirliğini feshetme açıklamasını reddeden Fransa Dışişleri Bakanlığı, yalnızca Batı Afrika ülkesinin 'meşru liderliğinin' bunu yapmaya yetkili olduğunu söyledi.
'Not ettik'
"Fransa'nın Nijer ile yaptığı savunma anlaşmasının yasal çerçevesi, meşru Nijerya makamlarıyla imzalanan anlaşmalara dayanmaktadır" vurgusu yapılan açıklamada, Bazum hükümetinin 'Fransa ve tüm uluslararası toplumun tanıdığı tek hükümet' olduğu belirtildi. Bununla birlikte askeri işbirliğinin iptaline ilişkin açıklamanın 'not edildiği' ifade edildi.
İtalya Dışişleri Bakanı: Rusya'nın karıştığına dair hiçbir kanıt yok
Bu arada İtalya Dışişleri Bakanı Antonio Tajani, Nijer'deki askeri darbeye Rusya'nın karışmış olabileceğine dair Roma'nın elinde hiçbir kanıtı olmadığını söyledi.
No evidence Russia involved in Niger coup – Italian FM#projectmatildahttps://t.co/b3jqjAxzLn
— Project Matilda News (@pmatilda_news) August 3, 2023
Dün La Repubblica gazetesinin 'Nijer'de olası Rus parmağıyla' ilgili sorusuna, "Rusya'nın Nijer'deki olaylara veya darbe hazırlığına karıştığına dair hiçbir bilgimiz yok" yanıtını veren Tajani, Nijerlilerin çoğunluğunun Rusya bayrakları ve Devlet Başkanı Vladimir Putin'in posterlerini taşımalarını, "Fransa karşıtlığından başka bir anlamı yok" diye değerlendirdi.
