Her muhalefet zaferini askeri darbenin takip ettiği ülke: Tayland seçim labirenti için bir kılavuz
14:26 10.05.2023 (güncellendi: 19:57 10.05.2023)
© Fotoğraf : https://en.wikipedia.org/wiki/Sappaya-Sapasathan
Abone ol
Tayland generaller, milyarderler ve genç demokratların geçit töreni yapacağı seçimler için pazar günü sandık başına gidiyor. Ancak sistem, kısır döngü üzerine kurulu: Her askeri darbeden sonra cuntadan bezenlerin ordu karşıtlarına seçimi kazandırması ve bunun önce siyasi kriz, sonra askeri darbe tetiklemesi...
Güneydoğu Asya'nın kraliyet ve ordu kontrolündeki ülkesinde pazar günkü seçimler için yapılan anketler, halkın yine çok askeri darbe görmüş geçirmiş sürgündeki eski milyarder başbakan Taksin Şinavatra'nın partisine meyledeceğini gösteriyor.
Buna göre Şinavatra hanedanlığının meşalesini taşıyan Taksin'ın kızı Paetongtarn'ın liderliğindeki muhalefet, parlamentonun alt kanadı mecliste en çok sandalyeyi kazanacak. Yani halk, 2014'te ordunun yönetime el koymasıyla cunta lideri olan ve tartışmalı 2019 seçimlerinden başbakan çıkan Prayut Çan-oça'yı istemediği mesajını verecek.
Ordunun kurduğu senato kapanı
Ancak Tayland'da parlamentonun hem alt hem de üst kanadının onayını alan, başbakan koltuğuna oturabiliyor. Başbakan olmak için halkın seçtiği meclisin çoğunluğunu kazanmak yeterli değil. 2017'deki anayasa değişikliğiyle 250 üyesinin tamamının ordu tarafından atandığı senatonun onayı da şart.
#VantageOnFirstpost: #Thailand goes to polls on Sunday. Its leader and former General Prayut #ChanOCha might be on his way out. Who is his challenger? Will democracy return to Thailand? @Palkisu tells you more pic.twitter.com/yZf2fr1V9G
— Firstpost (@firstpost) May 9, 2023
Başbakan oylaması için parlamentonun alt ve üst kanatları ortak oturum düzenliyor. 2019'daki oylamada tüm senatörler fire vermeksizin cunta lideri Prayut'u desteklemişti.
Orduya asker yanlısı 126 vekil yetiyor
Yani kraliyetin payandası ordu, cepteki 250 senatörün üstüne mecliste 126 sandalye alırsa istediğini yaptırıyor.
Thailand is heading to the polls, and it looks to be the country's most unpredictable general election in 20 years. pic.twitter.com/qTyAbOTkk4
— South China Morning Post (@SCMPNews) May 9, 2023
Parlamentoda 376'dan fazla oy lazım
Bu kural nedeniyle, cunta karşıtı kampın adayının başbakan seçilebilmesi için parlamentoda 376'dan fazla oy alması lazım. 400'ü doğrudan, 100'ü orantılı temsille seçilen 500 sandalyeli mecliste muhalefetin sadece basit çoğunluk elde etmesi halinde, cunta koalisyonunun adayı başbakan olur. Parlamentoda hiçbir adayın 376'dan fazla oy alamaması ise çıkmaz demek.
O zaman anayasanın izin verdiği gibi partilerin aday listelerinde yer almayan, yani milletvekili seçilmeyen bir isim başbakan olabilir.
Kampanya boyunca stratejik oy çağrısı
Hal böyleyken, her seçim bölgesinde kazanması en muhtemel cunta karşıtı parti için stratejik oy atılması çağrısında bulunuldu.
63 başbakan adayı var
2020-2021'de monarşide reform yapılması dahil daha önce benzeri görülmemiş taleplerde bulunan gençlerin demokrasi yanlısı protestolarından sonra ilk kez sandığa gidecek Tayland'ın özgün seçim süreciyle ilgili diğer bilinmesi gerekenler şunlar:
* 14 Mayıs genel seçiminde yarışan 43 siyasi parti, 63 başbakan adayı gösterdi.
* Yasa üç adaya kadar izin vermesine rağmen, 29 parti yalnızca bir aday, 8 parti iki aday gösterdi ve 6 parti üç aday hakkını kullandı.
* 63 başbakan adayından sadece 9'u kadın (yüzde 14).
Thailand to go to polls on May 14. For the first time, voters who took part in protests against the government at the monarchy in 2020 are hoping for the game changer.@SaroyaHem tells you more
— WION (@WIONews) May 4, 2023
Watch more: https://t.co/AXC5qRuO3J pic.twitter.com/bgmTK2v4MS
'Elmas kalpli' cunta lideri
* Darbeci Prayut (69), bir yıl önce kurulan Birleşik Tay Ulusal Partisi'nin başbakan adayı. Krallığın en uzun süre görev yapan başbakanlarından biri, ama anayasa mahkemesi kararına göre görevde ancak 2025 yılına kadar kalabilir. 2010'da Taksin yanlısı Kırmızı Gömlekliler protestolarını 90'dan fazla kişinin ölmesine yol açan şekilde kanla bastırmasını, daha sonra şiirler ve şarkılar - 2018'de Sevgililer Günü baladı 'Elmas Kalp' dahil- yayımlayarak unutturmaya çalıştı.
@thaimythbuster raises important findings on the public's perception of #corruption within #Prayuth's junta government. We've recently seen the expensive US$1.2m wrist-watch scandal (the junta's Prawit).#Thais are starting to see the light, but sadly some make still make excuses. pic.twitter.com/DJmX2TTWPg
— Barbaric Thailand (@BarbaricThais) February 15, 2018
2 numara: Rolex generali
* Cunta yönetiminde Prayut'un yardımcısı ve halihazırda Başbakan Yardımcısı olan eski general Prawit Wongsuwan ise ordu destekli Palang Pracharath'ın (PPRP) başbakan adayı. Lüks saat sevgisi ve arkadan sessiz sedasız siyasi dolaplar çevirme becerisiyle tanınıyor. 'Rolex generali', 2018'de tahminen 1.2 milyon dolar değerinde 25 lüks saatinin fotoğraflarının yayımlanması üzerine eleştiri oklarının hedefi olmuştu.
Thai PM Prayut defends deputy Prawit over luxury watch scandal https://t.co/pH1bLZFPJc pic.twitter.com/UffNp3nzUt
— ST Foreign Desk (@STForeignDesk) January 24, 2018
Seçimin favorisi 2 hafta önce doğum yaptı
* Şinavatraların 3. kez kurulmuş partisi Pheu Thai (Taylılar İçin) Taksin'in en küçük kızı Paetongtarn (36), lüks emlak şirketi Sansiri'nin eski CEO'su Srettha Thavisin (60) ve partinin baş stratejisti de olan eski başsavcı Chaikasem Nitisiri'yi aday gösterdi. Muhalefetin bir numaralı başbakan adayı Paetongtarn Şinavatra, seçimlerden 2 hafta önce doğum yaptı.
The frontrunner in Thailand’s upcoming national elections gave birth to a son, just two weeks before the polls open.https://t.co/shClRIqisW
— CNN International (@cnni) May 1, 2023
Protestocu gençlerin gözdesi Pita
* Muhalefetin diğer öne çıkan partisi, daha çok gençlerin desteklediği İleri Hareket. Lideri de yine Taksin bağlantılı zengin bir işinsanı Pita Limjaroenrat. Yeni Zelanda'da lise, Harvard'da üniversite, MIT'de master eğitimi alması, 42 yaşında olması, genç yüzü, kızıyla yaptığı eğlenceli Instagram paylaşımlarıyla öne çıkıyor. 2019'da boşandı, ama uzun yıllardır 'kadınların kalbini çarptırdığı' iddiasıyla lanse ediliyor.
Thailand's opposition party is surging in opinion polls ahead of the May 14th election with a promise of reclaiming the "lost decade" under a military-backed rule.
— Bloomberg TV (@BloombergTV) April 20, 2023
Listen to @BloombergTV's interview with its leader Pita Limjaroenrat here: https://t.co/HqOwfHUlr8 pic.twitter.com/Gnx2WVmaBa
* Bu seçimle 29. başbakan Prayut koltuktan gönderilirse, yerine gelecek, Tayland'ın 30. başbakanı olacak.
Muhaliflerle cuntacıların harmanlanması gündemde
* Pheu Thai'ın, siyaset üzerindeki ordu kontrolünü aşamazsa, son çare olarak PPRP ile ittifaka gidebileceğine dair spekülasyonlar yapılıyor. Henüz bu yönde somut bir işaret gelmese de, siyasi analistler, uzlaşı ve istikrar için muhalefet partileriyle cuntacı hükümetin bazı unsurlarının harmanlanacağı görüşünde.
91 yılda 12 başarılı askeri darbe
* 1932'den bu yana krallık -sonuncusu 2014'te Prayut'un liderleiğinde olmak üzere- 12 başarılı askeri darbeye sahne oldu. Hem 2006 hem 2014 askeri darbesi, Pheu Thai'nin seçim zaferini müteakip düzenlendi.
Dünyanın en büyük parlamento yerleşkesini inşa ettiler
* Darbeler ülkesi Tayland'ın 8 yılda inşa edilip 2021'de açılan 'Sappaya Sapasathan' isimli parlamento yerleşkesi kapladığı 424 bin metrekare alanla dünyanın en büyük yasama merkezi.
