Rapor: Türkiye'de bu yıl 7.4 milyon ton plastik atığın geri dönüştürülmesi bekleniyor
15:02 29.05.2022 (güncellendi: 15:07 29.05.2022)
© AA
Abone ol
Plastik geri dönüşüm sektöründe 2020'de 6.13 milyon ton olan atık dönüşümünün, bu yıl 7.4 milyon tona çıkması bekleniyor.
Geri Dönüşümcüler ve Geri Kazanımcılar Derneği'nin (GEKADER) TÜİK istatistiklerinden yararlanarak hazırladığı rapora göre, geri dönüşüm sektörü, her geçen yıl faaliyetlerini ve gücünü artırıyor.
TÜİK tarafından iki yılda bir açıklanan verilere göre, 2020'de imalat sanayi iş yerleri, maden işletmeleri, termik santraller, OSB'ler, sağlık kuruluşları ve hanehalklarında 30.9 milyon tonu tehlikeli olmak üzere toplam 104.8 milyon ton atık oluştu.
Atık bertaraf ve geri kazanım tesislerinde işlenen atık rakamı ise 127.4 milyon ton olarak gerçekleşti. Bu atığın 78.3 milyon tonu bertaraf edilirken, 49.1 milyon tonu geri dönüştürüldü. Toplam işlenen atık miktarı 2018'e göre yüzde 22 arttı.
Düzenli depolama tesislerinin toplam kapasitesi 1,2 milyar metreküp olarak belirlenirken, 174 düzenli depolama tesisinde 31.9 milyon tonu tehlikeli olmak üzere 77.8 milyon ton atığın bertarafı sağlandı.
Atık geri kazanım lisansı olan beraber yakma tesislerinde 1.3 milyon ton atık yakılarak enerji geri kazanımı sağlandı. Kompost ve beraber yakma tesisleri hariç lisansı olan diğer atık geri kazanım tesislerinde ise toplam 47.6 milyon ton metal, plastik, kağıt, mineral gibi atık geri kazanıldı.
Geri dönüştürülen 49.1 milyon ton atığın 6.13 milyon tonunu plastikler oluşturdu. Bu rakamla birlikte plastik geri dönüşüm sektörü ülke ekonomisine 6 milyar dolarlık katkı sağladı.
2021'de ekonomiye 6.7 milyar dolarlık katkı
Geri Dönüşümcüler ve Geri Kazanımcılar Derneği Başkanı Fatih Eren, Türkiye'de gelişen imalat ve sanayi gücü ile nüfustaki yükselişin, geri dönüşüm sektörünün iş yükünü artırdığını, bu sektördeki işletmelerin atıkları dönüştürerek döngüsel ekonomi yöntemiyle katma değer sağladığını söyledi.
Eren, TÜİK rakamlarına göre 2020'de dönüştürülen 49.1 milyon ton atığın 6.13 milyon tonunu plastiğin oluşturduğunu aktararak, "Bu rakam, geri dönüşüm sektörünün ülke ekonomisine yaklaşık 6 milyar dolarlık katkı sunduğunu gösteriyor. Her ne kadar resmi veri olmasa da 2021'de küresel salgın ve yeni yatırımlar nedeniyle dönüştürülen plastiğin en az yüzde 10 artışla 6.8 milyon tona çıktığını, bunun karşılığında ülke ekonomisine 6.7 milyar dolarlık katkı sağlandığını düşünüyoruz" şeklinde konuştu.
'Karbon salımını azaltıyor'
Fatih Eren, geri dönüşüm sektörünün sadece ülke ekonomisi için değil, aynı zamanda gezegenin ve Türkiye'nin geleceği için de çalıştığını ifade ederek, çevreci kimlikleriyle ön plana çıktıklarını söyledi.
Sıfırdan üretimde ortaya çıkan karbon salımının geri dönüşüm çalışmalarıyla birlikte en aza indiğini aktaran Eren, bu sayede art arda yok olan doğal kaynakların tükenmesinin önüne geçtiklerini, Türkiye'nin ve yaşadıkları gezegenin havasına ve suyuna sahip çıktıklarını kaydetti.
'Üretimden ve hane halkından gelen atıklar yüzde 90'ı buluyor'
GEKADER Başkanı Eren, son dönemde oran artsa da sektörün her yıl ortalama yüzde 10 büyüdüğünü ifade ederek, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Bu yıl ile ilgili resmi rakamlar, 2023'ün son döneminde ortaya çıkacak. Biz yüzde 10 olan ortalama büyümeyi ele aldığımızda 2022'de en az 7.4 milyon ton plastik atığın geri dönüştürüleceğini düşünüyoruz. Yaptığımız araştırmalar ve sahadan elde ettiğimiz veriler bize bunu gösteriyor. Plastik atıkların yarısına yakınını üretim esnasında, yüzde 40-42'lik kısmını ise hanehalkı tüketiminde ortaya çıkan atıklar oluşturuyor. Yüzde 10'luk kısmı ise ithalattan geliyor. Bu geri dönüşümün ekonomimize sağladığı katma değer 7 milyar doları aşacak."
'2050'de sektörün küresel büyüklüğünün 900 milyar dolar olması bekleniyor'
Fatih Eren, plastik maddelerin otomotivden beyaz eşyaya, ambalajdan tarıma, elektrik-elektronikten inşaata hayatın her alanında olduğunu, sadece bir otomobil üretiminde kullanılan plastik oranının 200 kilogramı bulduğunu söyledi.
Plastik geri dönüşüm sektörünün cari açık dostu olduğunu belirten Eren, "2050'de plastik geri dönüşüm sektörünün küresel pazar büyüklüğünün 900 milyar dolar olması bekleniyor. Türkiye, mevcut büyümesini sürdürürse 2050'de 73 milyar dolarlık bir sektöre kavuşmuş olacak" dedi.
Eren, Türkiye'nin son yıllarda geri dönüşümde büyük ilerleme sağladığını, salgın sonrası buraya yönelimin arttığını ifade ederek, tek kullanımlık ürünlerin kullanımında ve paket servislerden sonra ortaya çıkan atıklarda ciddi artış yaşandığını kaydetti.
Tesislerde işlenen atık miktarında son 2 yılda yüzde 22'lik yükseliş yaşandığını aktaran Eren, geri dönüşüm sektörünün tüm paydaşlarıyla birlikte bugüne kadar en verimli dönemini yaşadığını söyledi.
Lisanslı geri dönüşüm tesisi sayısının 2020'de 2 bin 752'ye yükseldiğini bildiren Eren, Türkiye ekonomisi geliştikçe atık miktarının arttığını, sektörün toprağa gömme ya da yakma yerine geri dönüştürerek ekonomik değer oluşturduğunu anlattı.
'Okullarda geri dönüşüm eğitimi verilmeli'
Fatih Eren, Türkiye'de evlerde ayrıştırmanın öneminin henüz yeterince kavranamadığını belirterek, ülkede günlük kişi başı 1.5 kilogram atık üretildiğini, plastik, cam, kağıt ve ambalaj gibi atıkların ayrıştırılmadan çöpe atıldığını bildirdi.
"Milli servet olarak baktığımız geri dönüşümün ham maddeleri çöpte diğer evsel atıklarla temas ederek kontamine oluyor" diyen Eren, "Ne yazık ki bunların tekrar ülke ekonomisine kazandırılması imkansız hale geliyor. Yarının büyükleri ve bugünün çocuklarına okullarda eğitim verilmesiyle bilinç seviyesini yükselterek evlerde ayrıştırmayı yaygınlaştırabiliriz. Toplumsal bilinç seviyesinin artırılmasıyla cirosu 1 milyar doları bulan ve 350 bin kişiyi istihdam eden sektör bu rakamları 2'ye katlayabilir" ifadelerini kullandı.
'Yeni düzenlemeyle atıklar kayıt altına alınacak ve vergiye tabi tutulacak'
GEKADER Başkanı Eren, sokak atık toplayıcılarına ilişkin hazırlanan yeni genelgeye değinirken, şunları kaydetti:
"Yeni düzenlemeyle sokaklarda güvenlikten yoksun, sağlıksız bir şekilde çalışan kardeşlerimiz artık daha medeni çalışma şartlarına kavuşacak. Onlar aslında geri dönüşüm sektörünün gizli kahramanları. Devletimizin bu gizli kahramanlara hak ettikleri değeri vermesini büyük bir mutlulukla karşılıyorum. Bu kardeşlerimiz, çalıştığı bölgenin belediyesine başvuracak ve ilgili belediyenin himayesinde şartları daha iyileştirilmiş bir şekilde yine çalışmaya devam edecek. Yeni düzenlemeyle atıklar kayıt altına alınacak ve vergiye tabi tutulacak. Böylece geri dönüşüme hazır atıklar doğru fiyattan tesislere evraklı, kayıtlı bir şekilde gelecek."
