Samoa seçimlerinde sürpriz şekilde az farkla birinci gelerek İnsan Haklarını Koruma Partisi'nin (HRPP) 40 yıllık iktidarına son veren Tek Gerçek Tanrıya İnanç (FAST) partisi, 45 gün sonra son dakikada iktidarı devralabilmek için sıradışı bir adım attı. Parlamentonun kapıları yüzüne kapatıldığından FAST lideri Fiame Naomi Mata'afa, bir çadırda düzenlenen yemin töreniyle Samoa'nın ilk kadın başbakanı oldu. Bu şartlar altında iktidar krizinin nereye varacağı ise merak konusu.
#UPDATE Fiame Naomi Mata'afa has been sworn in as Samoa's first woman prime minister at an extraordinary makeshift tent ceremony, after the islands' long-serving ruler refused to cede power and locked the doors of parliament.
— AFP News Agency (@AFP) May 24, 2021
The ad-hoc swearing is sure to face a legal challenge pic.twitter.com/1quAN8Prom
Yargı kararları FAST lehine
Samoa anayasasına göre yeni bir parlamento kurulması için son gün 24 Mayıs iken, Devlet Başkanı Tuimaleali'ifano Va'aleto'a Sualauvi II, 23 Mayıs gecesi 24 Mayıs'taki parlamento oturumunu hiçbir izahat getirmeden iptal etti.
Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararının yasalara aykırı olduğunu bildirmesi üzerine yemin töreni için parlamento binasına giden FAST milletvekilleri, kapının kilitli olduğunu gördü. Bunun üzerine parlamento bahçesinde çadır kuran FAST vekillerine yargı yetkililerinin de eşlik etmesiyle düzenlenen törende Mataʻafa yemin etti.
She's sworn in.
— Renate Rivers (@vaiala) May 24, 2021
Fiame Naomi Mataafa as Prime Minister. pic.twitter.com/4xgzH8vABa
Çadır töreninin geçerli olup olmayacağı şimdilik meçhul.
On the lawn outside of parliament Fiame Naomi Mata'afa took her oath as Prime Minister of Samoa, to loud applause.
— RNZ Pacific (@RNZPacific) May 24, 2021
Whether this ceremony will be recognised as legal and official remains to be seen.https://t.co/PXpTPOoSCo
'Kansız, ama gerçek bir darbe'
İlk kadın başbakan, "Bu parlamentonun içinde yeniden buluşacağımız zaman gelecek. Şimdilik meseleyi hukuka bırakalım" derken, FAST Sözcüsü Lance Apulu, durumu "Kansız, ama gerçek bir darbe" diye değerlendirdi.
Uzatmalı başbakan: Mafya tarafından yönetiliyormuşuz gibi
1982'den beri iktidardaki HRPP'nin 20 yıldan uzun süredir başbakanlık yapan lideri Tuilaepa Sailele Malielegaoi ise çadırda düzenlenen yemin törenini 'komiklik' diye niteleyerek şöyle konuştu:
"Sadece devlet başkanının çağrısıyla parlamento toplanabilir ve yemin edilebilir. Yaptıklarının hiçbiri meşru değil. Yaklaşık 60 yıllık bir bağımsızlık tarihimiz var, şimdiyse sanki mafya tarafından yönetiliyormuş gibi görünüyoruz."
İnsan Haklarını Koruma ile Tek Gerçek Tanrıya İnanç kapışması
Nisandaki seçimlerin ardından parlamento aritmetiği krizinin çıkması, işleri bu noktaya sürükledi. 51 sandalyeli parlamentoda FAST ve HRPP, 25'er sandalye kazandı. Bir bağımsız milletvekilinin desteğini alan FAST, hükümeti kurma hesapları yaparken, Seçim Komisyonu kadın kotasının yerine getirilmesi için HRPP'ye bir milletvekili hakkı daha tanıdı. Ancak Anayasa Mahkemesi, Seçim Komisyonu'nun kararını iptal ederek FAST’in yeni hükümeti kurmasının önünü açtı.
1962'den beri en büyük siyasi kriz
Siyasi analistler HRPP lideri Malielegaoi’nin başbakanlık koltuğunu kaptırmamak için elinden geleni yapacağını öngördüğünden, süreç, 1962'de Yeni Zelanda'dan bağımsızlığını kazanmış 200 bin nüfuslu ada ülkesinde demokrasi sınav niteliğinde geçecek.
