Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi tarafından 7 boyutlu Üsküdar Yaşam Amaçları Ölçeği (ÜSYAM) geliştirildi. Türkiye genelinde 15-71 yaşları arasında 1026 kişiye uygulanan ölçek ile Z kuşağının diğer kuşaklardan istatistiksel olarak farklılaştığı ortaya çıktı.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan liderliğinde geliştirilen ölçek kapsamında Yeni Medya ve Gazetecilik Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Aylin Tutgun Ünal yönetiminde Türkiye genelinde 1026 katılımcıyla bir araştırma yapıldı.
Araştırmada 1026 katılımcı, yaş gruplarına göre X, Y, Z kuşağı olarak gruplandırıldı. 15-71 yaş aralığında olan katılımcıların yaş ortalaması 33 oldu. Ölçeğin uygulanmasıyla elde edilen ortalama puan 104 oldu. Ölçekten alınabilecek en düşük puan 28, en yüksek puan ise 140 olarak gerçekleşti. Ölçek puan aralıklarına göre 28-65 arası az seviye, 66-102 orta seviye, 103-140 arası yüksek seviye olarak belirlendi. Alınan puan orta seviyenin biraz üzerinde bulundu.
Sonuçlar, Z kuşağının popüler olma, biran önce görevinde yükselme, kolay yoldan kazanç elde etme ve kolay harcama, hayattan zevk almayı amaçlama, uğruna zorluk çekeceği hedeflerden kaçınma, geleceğe yatırım yapmak için sıkıntı çekmektense bugünü rahat geçirmek gibi davranışları benimsediklerini gösteriyor. Araştırmanın sonucuyla ilgili olarak şu ifadeler kullanılıyor:
- "Z kuşağı olarak en küçüğü 15 yaşında olan bireylerden elde edilen sonuçlar, gençlerin popüler olma, bir an önce görevinde yükselme, kolay yoldan kazanç elde etme ve kolay harcama, hayattan zevk almayı amaçlama, uğruna zorluk çekeceği hedeflerden kaçınma, geleceğe yatırım yapmak için sıkıntı çekmektense bugünü rahat geçirmeyi tercih etme, kendi ihtiyaçlarına ön planda tutma, başarı için aile iletişimini erteleme, kendi mutluluğunu başka şeylerden daha fazla önemseme gibi davranışları benimsediklerini ortaya koyuyor.
'Z kuşağının zorluklarla başa çıkma beceresinin henüz gelişmediği ortaya çıktı'
- Zorluklarla başa çıkma becerisinin henüz gelişmediği ortaya çıkan Z kuşağının somut anlam becerileri, soyut anlam becerileri, ölüm inancı, doyum erteleme becerisi, iç kontrol becerisi, orta ve uzun vadeli planlama becerisi ve ego ideali algısı için çalışmaların yapılması gerekmektedir. Bu amaçla öncelikle bu becerilerin ölçülmesi için '7 Boyutlu Üsküdar Yaşam Amaçları Ölçeği' geliştirildi. Ölçemediğimiz şeyi yönetemeyiz. Ölçek yapılacak çalışmalar için durum tespitinin belirli aralıklarla yapılmasını sağlayacak.
- Araştırmada Z kuşağı 15-29 yaş aralığı olarak ele alındı, 30-45 yaş arasındakiler Y kuşağı, 45 yaş üzerindekiler X kuşağı olarak gruplandırıldı. X ve Y kuşağı ölçekten birbirine yakın puan alarak yüksek seviye aralığında bulundu (107 puan).
- X ve Y kuşağı olarak araştırmada odaklanan 30 yaş ve üzeri kişilerin geleceklerini planlamaya, aile iletişimine, topluma faydalı olmaya daha fazla önem verdikleri ortaya çıktı. Aynı zamanda ölüm sonrası hakkında düşünmeye ve öldükten sonra nasıl bir iz bırakacaklarına dair düşüncelere eğilim konusunda 45 yaş üzerindeki bireyler kadar 30’lu yaşlardaki bireylerin de kafa yormaya başladıkları sonucuna varılmıştır.
'15-29 yaş aralığındaki gençlerin ölüm inancı konusundaki kabul becerilerinin düşük seviyede olduğu görülmüştür'
- Ölçekte yer alan ölüm inancına dair öldükten sonra mezar taşında ne yazacağını düşünme, ölüm hakkında düşünmek isteyip istememe, öldükten sonra nasıl bir insan olarak anılacağını düşünme ifadelerine Z kuşağı bireyleri düşük puan vermiştir. Buna göre 15-29 yaş aralığındaki gençlerin ölüm inancı konusundaki kabul becerilerinin düşük seviyede olduğu görülmüştür. Anı yaşamak konusundaki heyecan ve istekleri Z kuşağının belirgin özellikleri olarak kendini gösterirken, ölüm hakkında düşünmek istemedikleri ortaya çıkmıştır. Araştırma sonuçları Z kuşağına değerler eğitimlerinin verilmesinin önemine işaret etmektedir. Üsküdar Üniversitesi’nde Prof. Dr. Nevzat Tarhan öncülüğünde kuşaklara yönelik iletişim, değerlerin farkındalığı ve eğitimine dair çalışmaları kapsayan bir proje için adımlar atılmıştır."
'Ölçeğin geçerlilik ve güvenirliği yapıldı'
Dr. Öğretim Üyesi Aylin Tutgun Ünal, ölçek ve çalışmaya ilişkin verdiği bilgide 1.026 kişiye uygulanan Üsküdar Yaşam Amaçları Ölçeği (ÜSYAM) verileri ile ölçeğin geçerlilik ve güvenirlik çalışmaları yapıldığını söyledi. Ünal, şu bilgileri verdi:
- "Buna göre veri seti ikiye bölünerek, 510 kişilik bölümüne açıklayıcı faktör analizi (AFA), 516 kişilik bölümüne ise doğrulayıcı faktör analizi uygulandı. Açıklayıcı faktör analizi sonucunda ölçeğin 7 boyuttan oluştuğu ortaya çıktı. Ölçeğin açıklayıcılığı yüzde 52 bulundu. Bu oran sosyal bilimlerde iyi seviyeyi göstermektedir.
- Boyutların doğrulanabilmesi için ortaya çıkan 7 boyuttan AMOS programında model oluşturuldu. Yapılan analizlerde uyum iyiliği sonuçları yeterli seviyeyi gösterdi. Boyutları kapsayan maddelerin içeriklerine isimlendirmeler yapıldı. Buna göre ölçek 'Somut Anlam Becerileri', 'Ölüm İnancı', 'Doyum Erteleme Becerisi', 'Soyut Anlam Becerisi', 'İç Kontrol Becerisi', 'Orta ve Uzun Vadeli Planlama Becerisi', 'Ego İdeali Algısı' boyutlarında ölçüm yapabilmektedir.
- Ölçeğin toplamından alınan puanlar 3 seviyeyi göstermektedir. Buna göre, 28-65 arası 'Az Seviye', 66-102 arası 'Orta Seviye', 103-140 arası 'Yüksek Seviye' olarak değerlendirilmektedir. Elde edilen sonuç yaşam amaçlarını yönetebilme becerisini 7 boyut kapsamında ortaya koymaktadır.
- Ölçeğin 1, 2 ,4, 26. maddeleri somut anlam becerilerini, 5, 6, 7. maddeleri ölüm inancını, 8, 9, 10, 17. maddeleri doyum erteleme becerisini, 11, 19, 20, 22, 23, 28. maddeleri soyut anlam becerilerini, 12, 13, 14, 15. maddeleri iç kontrol becerisini, 16, 18, 27. maddeleri orta ve uzun vadeli planlama becerisini, 21, 24, 25. maddeleri ego ideali algısını ölçmektedir."
Ölçekteki yaşam amaçlarına yönelik ifadelere katılımcılar 'Hiç Katılmıyorum', 'Az Katılıyorum', 'Orta Katılıyorum', 'Çok Katılıyorum' ve 'Tamamen Katılıyorum' olarak derecelendirilen katılım sıklığını belirtiyorlar (Hiç Katılmıyorum: 1 puan, Tamamen Katılıyorum: 5 Puan). 28 maddeye verilen puanlar toplandıktan sonra, alınan puan uygun aralığa göre değerlendiriliyor.
3, 6, 7, 11, 16, 18, 22, 27. maddeler dışındaki maddelerin ters kodlanması gerektiği belirtiliyor:
1. Zengin olma hayali kurarım.
2. Ünlü olma hayali kurarım.
3. En büyük isteğim her şeyden önce sağlıklı olmaktır.
4. Makam sahibi olmak çok önemlidir.
5. Öldükten sonra nasıl bir insan olarak anılacağımı pek önemsemem.
6. Hayatımın sonlandıktan sonra mezar taşımda ne yazılacağı benim için önemlidir.
7. Ardımda iyi bir hikâye bırakmak için attığım adımlara dikkat ederim.
8. Geleceğe yatırım yapmak için sıkıntı çekmektense, bugünü iyi geçirmeyi tercih ederim.
9. Zorluklarla karşılaştığımda kendimi fazla zorlamam, konuyu değiştiririm.
10. Uğrunda zorluk çekeceğim hedeflerden kaçınırım.
11. 'Bayrak', 'Vatan', 'Tanrı' kavramları benim için büyük önem taşır.
12. Daha büyük kazanç için beklemeyi sevmem, hemen sonuç almak benim için daha önemlidir.
13. Alışveriş tutkumu kontrol edemem.
14. Kolay aşık olurum.
15. Ders çalışırken veya bir iş yaparken sıkılınca hemen bırakırım.
16. Sevmediğim işleri yaparken orta ve uzun vadede bana kazandıracaklarını düşünüp devam edebilirim.
17. Maddi olarak daha fazla şeye sahip olabilmek için sıkıntıya girmeyi istemem.
18. İnsanlığa faydası olan bir kâşif, mucit ya da Nobel ödülü alan bir bilim insanı olmayı hayal ederim.
19. Benim için kendi ihtiyaçlarım, milli değerlerden daha önceliklidir.
20. Benim için kendi ihtiyaçlarım, dini konulardan daha önceliklidir.
21. Emek verdiğim bir konuda başarılı olmak, insani ilişkilerden daha önemlidir.
22. 'Vatanını en çok seven görevini en iyi yapandır' sözüne inanırım.
23. Ölüm ve ölümden sonrasını düşünmemeyi tercih ederim.
24. Beğenilen ve özenilen biri olmayı, topluma faydalı biri olmaya tercih ederim.
25. Amaç daha başarılı ve mutlu olabilmekse, ailemi ihmal etmek beni çok üzmez.
26. Başkalarının benden överek söz etmesini çok önemserim.
27. Biraz risk alıp yeni ve farklı işler yapmayı severim.
28. Kendi mutluluğum ve isteklerim, diğer birçok konudan daha önemlidir.
Değerlendirme ise şöyle yapılıyor:
* 28-65 arası az seviye
* 66-102 arası orta seviye
* 103-140 yüksek seviye
