Küresel çapta tartışılan madencilik faaliyetlerine yeni bir skandal eklendi. Dünyanın en büyük ikinci madencilik ve metal şirketi Rio Tinto, Avustralya'da yerlilerin 46 bin yıllık kutsal alanını havaya uçurduğunu açıkladı.
Rio Tinto apologises to traditional owners after blasting 46,000-year-old Aboriginal site https://t.co/GiCJwhQfxf
— Guardian news (@guardiannews) May 31, 2020
On binlerce yıllık kesintisiz yerleşimi alanı
Britanya-Avustralya merkezli çok uluslu şirket, demir cevheri madenini genişletme çalışmaları sırasında adanın yerlilerinin on binlerce yıllık kesintisiz yerleşimlerinin izlerini havaya uçurduğunu kabul edip 'üzüntüsünü' dile getirdi.
Rio Tinto apologizes for blowing up 46,000-year-old sacred indigenous site in Australia's Pilbara regionhttps://t.co/vg8YeCYnV2
— Rosemary Hartery (@rsmhartery) June 1, 2020
Batı Avustralya eyaletinin yeraltı kaynakları açısından zengin Pilbara bölgesinde yer alan Juukan Gorge kaya mağaralarında yaklaşık 7 bin kalıntı bulunmuştu. Aralarında biley taşları, yontularak alet aline getirilmiş kemik, 4 bin yıllık örülmüş saç da vardı.
Juukan Gorge mağaralarını içeren toprakların vasileri Puutu Kunti Kurrama ve Pinikura kabileleri, kutsal alanı korumak için 7 yıldır hukuk mücadelesi yürütüyordu.
Yargı sürecine rağmen 24 Mayıs'ta yıkımı gerçekleştiren Rio Tinto Grubu'nun CEO'larından Chris Salisbury, pazar günü açıklama yayımladı.
"Puutu Kunti Kurrama ve Pinikura (PKKP) Halklarına saygımızı sunuyoruz. Verdiğimiz rahatsızlık için üzgünüz" denilen açıklamada şöyle devam edildi:
"Uzun yıllardır birlikte çalıştığımız PKKP ile ilişkimiz Rio Tinto için oldukça önemli. Olan bitenden ders çıkarmak için PKKP ile çalışmaya devam edeceğiz. Öncelikli olarak Juukan Gorge'daki diğer tüm alanlarla ilgili planlarımızı gözden geçireceğiz."
IŞİD ve Taliban'ın yıkımlarıyla kıyaslandı
Newcastle Üniversitesi'nde UNESCO'nun Kültürel Varlıkların Korunması ve Barış konusunda bölüm başkanı olan Prof. Peter G. Stone, patlamanın yarattığı yıkımı 'trajedi' diye niteledi. Dünyaca ünlü kültür tarihi uzmanı, Buz Çağı'ndan kalma Aborijin mağaralarının madencilik için dinamitlenmesini, 'IŞİD'in Suriye'de Palmira antik kentini, Taliban'ın Afganistan'daki Bamiyan'da Buddha heykellerini yıkmasıyla' kıyasladı.
Şirket dinamitlemeyi yerlilerden saklamış
Mağaralarda bulunanların atalarının kalıntıları olduğu DNA ile kanıtlanmış PKKP, Rio Tinto'nun taraflar arasındaki görüşmelerde 'alanın korunmasının istendiğinin kendilerine iletilmediği' iddiasını reddetti.
PKKP Sözcüsü Burchell Hayes, iddiayı 'skandal' diye niteleyerek, 'alanın önemi konusunda ekimde uyardıklarında Rio'dan sözkonusu madeni genişletme planlarının olmadığını yanıtını aldıklarını, martta bir kez daha buranın önemini şirkete ilettiklerini, ama Rio'nun alanı dinamitleme niyetinden söz etmediğini, ancak 15 Mayıs'ta alana girmek istediklerinde durumdan tesadüfen haberdar olduklarını' belirtti.
Federal Yerli İşleri Bakanı Ken Wyatt "Yıkım gerçekleşmemiş olmalıydı. Bunun tekrarlanmaması büyük önem taşıyor. Eyaley yönetimi ve yasaları yerli kültürel mirasını korumakta başarısız olmuştur" dedi. Ancak Başbakan Scott Morrison'dan herhangi bir kınama gelmemesini, 2007-2010 yılları arasında başbakanlık yapmış Kevin Rudd eleştirdi.
After more than a week, why hasn't Morrison condemned this? Rio Tinto's corporate arrogance has robbed all Australians. Juukan Gorge's shelters nine-times older than Stonehenge, 23-times older than the Colosseum and 75-times older than Machu Picchu. https://t.co/kfqvhsKMhz
— Kevin Rudd (@MrKRudd) June 1, 2020
Stonehenge'den 9 kat eski
Rudd "Rio Tinto'nun büyük şirket küstahlığı tüm Avustralyalıların (mirasını) gasp etmiştir. Juukan Gorge mağaraları, Stonehenge'den 9, Kolezyum'dan 23 ve Machu Picchu'dan 75 kat daha eski" dedi.
