ABD'nin Tahran Büyükelçiliğinin 4 Kasım 1979'da işgal edilmesinin 40. yıldönümünü kutlayan İran, Trump yönetiminin çekilip en ağır yaptırımları yürürlüğe koymasıyla kadük hale gelen nükleer anlaşma (JCPOA) ile ilgili taahhütlerini bir kez daha azalttı.
İran Atom Enerjisi Kurumu (İAEK) Başkanı Ali Ekber Salihi, ileri düzey IR-6 santrifüjlerden 30 adet daha çalıştırmaya başladıklarını duyurdu.
Iran is launching a new array of 30 advanced IR-6 centrifuges on Monday, the country’s nuclear chief Ali Akbar Salehi told state television, scaling back Tehran’s commitments under a nuclear agreement with major powers https://t.co/l44CvwEdNV pic.twitter.com/zayWyEFrJD
— Arab News (@arabnews) November 4, 2019
Düğmeye basma şovu
TV yayınında düğmeye basarak IR-6 dizisini çalıştıran Salihi, "Bugün 30 IR-6 santrifüjünün devreye girmesine tanıklık ediyoruz" dedi.
Böylece İran'ın artık 60 adet ileri düzey IR-6 santrifüjü çalıştırdığına dikkat çeken Salihi, IR-6'nın, JCPOA'nın izin verdiği ilk nesil IR-1'den 10 kat hızlı uranyum zenginleştirdiğini vurguladı.
İAEK Başkanı, bunun İran'ın kapasitesinin ve kararlılığının göstergesi olduğunu dile getirdi.
Head of #Iran's IAEA Ali Akbar Salehi, announced that the country is now operating 60 IR-6 advanced centrifuges, which are capable of producing enriched uranium 10 times as fast as the first generation IR-1 centrifuges that were permitted by #JCPOA pic.twitter.com/Xc0A4Gcmoz
— Tasnim News Agency (@Tasnimnews_EN) November 4, 2019
Salihi, IR-1'den 50 kat hızlı uranyum zenginleştiren ve IR-9 adı verilen bir santrifüj prototipi üzerinde çalıştıklarını da duyurdu.
İki ay önce 450 gram olan günlük zenginleştirilmiş uranyum üretimi, 5 kiloya fırladı
Hal böyleyken, İran'ın zenginleştirilmiş uranyum üretiminin günde 5 kiloya ulaştığı, İAEK Başkanı'nın paylaştığı bilgiler arasında yer aldı.
Bu rakam, Tahran'ın iki ay önce JCPOA ile ilgili taahhütlerinin bir kısmından çekildiğini açıkladığı dönemde yaptığı zenginleştirilmiş uranyum üretiminin 10 katından fazlası.
Şimdiki halde yüzde 4.5 oranında uranyum zenginleştiren İran, anlaşmanın yüzde 3.67 limitini ihlal eder durumda. Nükleer silah üretebilmek içinse yüzde 90 oranında uranyum zenginleştirmeye ihtiyaç var.
JCPOA, İran'ın uranyum zenginleştirme amacıyla sadece 5060 adet IR-1 kullanmasına izin veriyor.
#BREAKING: Head of #Iran’s AEOI says it’s working on prototype centrifuge—the IR-9—that's 50 times faster than those allowed under #JCPOA. Worth noting #Rouhani already announced weeks ago Iran would unveil IR-9. Salehi also says Iran operating 60 IR-6s. https://t.co/lzmfeOXpWR
— Jason Brodsky (@JasonMBrodsky) November 4, 2019
Günün anlam ve önemi
Temmuz 2015 tarihli JCPOA'dan ABD'yi 8 Mayıs 2018'de resmen çıkaran Trump, 4 Kasım 2018'de 'tarihteki en ağırı' diye nitelediği yaptırımları İran'a dayattığını açıklamıştı.
Rusya, Çin, Britanya, Fransa ve Almanya anlaşmaya bağlılıklarını açıkladı, ancak AB ülkelerinin ABD'nin yaptırım rejimini aşacak bir çözümü devreye sokamamaları karşısında İran JCPOA ile ilgili taahhütlerinden aşamalı olarak çekilmeye koyuldu.
