İnsan Hakları İzleme Örgütü: CIA destekli Afgan 'Ölüm Mangaları', sivilleri hedef alan savaş suçları işliyor

ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatının (CIA) desteklediği, Afgan istihbaratına (NDS) bağlı özel kuvvetlerin, Afganistan'da 'savaş suçlarına varan' ihlallerde bulunduğu iddia edildi.

İnsan Hakları İzleme Örgütünün 'Bunun Gibi Birçoğunu Yaptılar: CIA'in Desteklediği Afgan Özel Kuvvetlerinin İstismarcı Gece Baskınları' başlıklı 53 sayfalık rapor, CIA'in desteklediği Afgan güçlerinin, 2017 sonundan 2019 ortasına kadar, bazıları savaş suçuna varan ciddi suistimallerde bulunduğu 14 vakaya, onlarca görgü tanığının ifadelerine ve yerel insan hakları örgütlerinin açıklamalarına dayandırıldı.

Raporda, CIA'in desteklediği Afgan güçlerinin, 'hesap verme zorunluluğu olmadan yargısız infaz yaptığı, zorla kaybedilmelerden sorumlu olduğu ve sağlık tesislerine saldırılar dahil diğer vahim ihlallerde' bulunduğu belirtildi.

'Baskınların yapıldığı bölgelerde sivil ölümleri son iki yılda çarpıcı biçimde arttı'

Afgan özel kuvvetlerinin gece baskınlarında, önceden uyarmadan insanları evlerinden dışarı sürüklediği, iddialar arasında tartışmalı ya da Taliban'ın kontrolündeki bölgelerde militanları tedavi eden sağlık çalışanlarının hedef alınması, gözaltındakilerin kaybolması veya bu kişilerin yargısız infaz edilmesinin bulunduğu kaydedildi.

Yine Afgan güçlerinin, 'yöredeki siyasi çekişmeler, zayıf istihbarat veya kimliklerinin karıştırılması nedeniyle kanunsuzca sivilleri hedef almış göründüğüne, baskınların yapıldığı bölgelerde sivil ölümlerinin son iki yılda çarpıcı biçimde arttığına' dikkat çekildi.

'Savaş suçu' vurgusu

Raporda, "Bunlar, savaş kanunlarının ciddi ihlallerine dair paramilis güçlerin dokunulmazlıkla faaliyet gösterdiği Afganistan'ın tüm bölgelerine yayılan daha geniş modeli örnekliyor. Bazıları savaş suçlarına varıyor" ifadeleri kullanıldı.

İnsan Hakları İzleme Örgütünün raporuna göre CIA, Afganistan'da 2001 yılından bu yana ABD ordusundan ayrı terörle mücadele operasyonları düzenliyor ve militanlarla mücadelede bir diplomatın "ölüm mangaları" olarak adlandırdığı paramilis grupları konuşlandırmayı, eğitmeyi ve silahlandırmayı sürdürüyor.

'ABD bu gruplara hava saldırıları çağrısı yapma yetkisi bile verdi'

ABD'nin 2017'den bu yana bu gruplara olay yerinde ABD güçleri yokken hava saldırıları çağrısı yapma yetkisi bile verdiği, bu durumun konutlara daha fazla saldırıyla sonuçlandığını açıklayan örgüt, Afgan hükümetine tüm yönetim yanlısı silahlı grupları ve istihbarata bağlı özel kuvvetlerini derhal yasaklaması, iddiaları etraflıca soruşturması, sağlık tesislerine yönelik saldırıları sonlandırması ve sivil kurbanlara tazminat vermesi çağrısında bulundu.

BM, 2019'un ilk çeyreğinde gerçekleşen sivil ölümlerin çoğundan ABD ve Afgan güçlerini sorumlu tuttu

The New York Times gazetesi Aralık 2018'de Afgan özel kuvvetlerinin ihlal iddialarına yer veren bir haber yayımlamıştı. Haberde, CIA'in desteklediği bu güçlerin, 'savaş alanında sivillerin korunmasına yönelik kurallara uymadığı', bunun, ABD'nin Afganistan hükümeti ve kurumlarını güçlendirme girişimlerinin altını oyduğu bilgisi yer almıştı.

Birleşmiş Milletlerin (BM) bu yıl yayımladığı raporda da yılın ilk çeyreğinde gerçekleşen sivil ölümlerinde ABD ve Afgan güçlerinin neden olduğu ölümlerin sayısının, Taliban ve IŞİD gibi grupların sebep olduğu ölümlerin önüne geçtiği ifade edilmişti.

Söz konusu rapora göre, 1 Ocak - 31 Mart tarihleri arasında ABD öncülüğündeki uluslararası koalisyonun saldırılarında 305 sivil hayatını kaybederken, milis güçler 227 sivilin ölümüne neden oldu. BM raporunda ayrıca sivil ölümlere neden olanların cezasız kaldığına dikkat çekildi.

ABD, BM raporunun metodolojisini eleştirdi, Afgan hükümeti 'Ciddi kuşkularımız var' dedi

ABD'nin Afganistan'daki güçlerinin sözcüsü Sonny Leggett tarafından 3 Ekim'de yayınlanan açıklamada, Farah'da 30 çiftçinin ölümünden ABD güçlerini sorumlu tutan Birleşmiş Milletler raporunun 'taraflı' olduğu ima edilmişti. Açıklamada, "UNAMA'nın metodu ve bulguları konusunda derin bir endişe duyuyoruz. Kısıtlı bilgiye, ihtilaflı saiklere ve şiddet amaçlarına sahip kaynaklar güvenilir değildir" ifadeleri kullanıldı.

​Afganistan Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Sıddık Siddiki ise, BM'nin sivil kayıpların çoğundan Afgan ve ABD güçlerini sorumlu tuttuğu raporu hazırlarken kullandığı veri toplama biçimi konusunda Afgan hükümetinin 'ciddi kuşku ve itirazlarının' olduğunu açıklamıştı.

4 kardeşin yargısız infazına verilen tepkiler, İstihbarat Başkanı'nı istifaya zorlamıştı

Afgan güçlerinin baskınlarından sorumlu tutulan Afganistan istihbarat birimi Ulusal Güvenlik Direktörlüğü (NDS) Başkanı Muhammed Masum Stanikzay, Nangarhar vilayetinde 5 Eylül'de düzenlenen bir baskında 4 kardeşin yargısız infaza kurban gitmesine verilen tepkilerin ardından istifa etmişti. 

​

Afganistan'daki ölümler, Suriye'deki çatışmalarda ölenlerin sayısını geçti

The Economist dergisinin derlediği verilere göre, Afganistan'da 2018'deki şiddet olaylarında en az 25 bin kişi hayatını kaybetti. Böylelikle bu sayı, aynı dönemde Suriye'deki şiddet olaylarında hayatını kaybedenlerin sayısını (20 bin) geçti.

​