Kamu Denetçiliği Kurumu Başdenetçisi Malkoç: Avrupa ülkelerindeki cezaevlerini inceleyerek bir rapor hazırlayacağız

KDK Başdenetçisi Şeref Malkoç, Sputnik’in de aralarında bulunduğu bir grup gazeteciyle sohbet edip, kurumun çalışmalarını anlattı.

10’A YAKIN CEZAEVİNDE İNCELEME YAPILDI

KDK’ya cezaevlerinden çok sayıda başvuru geldiğini ifade eden Malkoç, bunun üzerine Sincan, Silivri, İzmir Aliağa, Kırşehir, Çankırı, Elazığ, Diyarbakır cezaevlerinin de aralarında bulunduğu 10’a yakın cezaevine gittiklerini söyledi. Tüm suçlardan cezaevine girmiş kişilerle görüştüklerini ifade eden Malkoç, "Yani PKK’dan, FETÖ’den, uyuşturucudan, cinayetten hırsızlıktan aklınıza gelebilen tüm suçlardan cezaevine girenlerle görüştük. Cezaevi yönetimini, savcıları Adalet Bakanlığı’nı, akademisyenleri dinledik" dedi. Malkoç, sorunları ve eksik noktaları çözümleriyle birlikte ortaya koyan bir rapor hazırlamayı amaçladıklarını vurguladı.

EN ÇOK ŞİKAYET DOLULUK EN ÇOK TALEP YER DEĞİŞTİRME

KDK Başdenetçisi Malkoç, cezaevi başvurularının yüzde 90’dan fazlasının ‘yer değiştirme talebi’ olduğunu ifade ederek, "Örneğin Adana’daki cezaevine kalan biri ‘ailem Mersin’de ben de Mersin’e gitmek istiyorum’ diye başvuru yapıyor” dedi. Cezaevleriyle ilgili en önemli sorunun ‘doluluk’ olduğunu belirten Malkoç, “Geçmişte şunu hatırlarız hepimiz; Türkiye AİHM’nde en çok işkenceden dolayı mahkum olmuş. Şimdi cezaevlerinde işkence yok, karakollarda da yok. Bazen fena muamele iddiasıyla geliniyor. Biz de kameralar, kameraların açıları, mahkumların yemek konularından, sağlık konularına kadar hepsine detaylı olarak bakıyoruz. Tabi en önemli problem cezaevlerindeki doluluk. Birinci derecedeki problem o” dedi.

ÇÖZÜM TUTUKLAMA DIŞINDAKİ ALTERNATİFLER VE YENİ CEZAEVLERİ

Doluluk sorunun çözümünün de belli olduğunu ifade eden Malkoç, yasaların hakimlere tutuklamanın dışında alternatifler, çözümler önerdiğini, bunu hem kamuoyuna hem de görüşmelerinde adli makamlarda bulunanlara hatırlattıklarını söyledi. Malkoç, “Bu önemli bir husus, çünkü eskisinden farklı olarak tutuklamanın dışında çözümler çoğaldı, bu hukukumuzda iyi bir gelişme. Tabi doluluğu aşmanın yolu suçların azalması, onun da tedbirleri belli. Diğer bir husus da yeni cezaevi yapmak, bunu çok gönülden söylemiyorum ama mecburiyetten söylüyorum” diye konuştu.

PKK’LI MAHKUM “AVRUPA CEZAEVLERİNDE ŞARTLAR DAHA AĞIR” DİYOR

Şeref Malkoç, cezaevindeki doluluğun nedenini ise "Tabii Türkiye ardı ardına DEAŞ, PKK, FETÖ gibi, hele hele 15 Temmuz kalkışmasından sonra bu süreci yaşadı” diyerek anlattı. Malkoç, “Ama şunu söylüyorum, mesela biz Öcalan ile Ada’da (İmralı) yatmış olan PKK’lılardan birisi vardı galiba Nasurullah, bize bir takım şeyler söyledi, dinledik onları. Konuşmamızda, ‘Avrupa’daki cezaevlerine de bakacağız, mukayese yapacağız, dedik’. “Bir dakika ‘Avrupa’nın kültürü ile Mezopotamya, Anadolu kültürü bir değildir, falan’ dedi. Oradaki şartların daha ağır olduğunu söylüyor yani” diye konuştu. Malkoç, “İmralı Cezaevi’ne de mi gittiniz?” sorusuna ise, “İmralı’ya gitmedik, Silivri Cezaevi’nde görüştük. Orada FETÖ’den tutun Reina katliamını yapan çocuğa kadar dinleyelim dedik” yanıtını verdi.

'SİZ EN ADİL DÜZENLEMEYİ YAPSANIZ DA HAKKARİ’DE UYGULUYACAK KİŞİ ÖNEMLİ'

Cezaevi incelemelerinde tespit ettikleri sorunları Adalet Bakanlığı’na bildirdiklerini, bakanlığında anında tedbirler aldığını anlatan KDK Başdenetçisi Şeref Malkoç, artık bakanlıklarda kimsenin ‘aman o da sorun mu?’ demediğini, bunun da memnuniyet verici olduğunu söyledi. Malkoç,  şöyle devam etti:

“Genellikle düzenlemeler gayet iyi. Problem ne? Personelin eğitimi ve o konudaki tecrübe, bilgi eksikliği veya hukuka uyup uymaması. Türkiye bu noktada biraz daha gayret sarf etmesi gerekiyor. Siz burada en adil en hakkaniyetli düzenlemeyi yapsanız da Hakkari’de uygulayacak kişi önemli. Biz özellikle de bunu denetliyoruz. Gittiğimiz yerlerde de bu konularla ilgili kendi kanaatlerimizi, kararlarımızı, dünyadaki gelişmeleri aktarıyoruz. Kamu Denetçiliği Kurumu olarak hem görevimizi yapmış oluyoruz hem de katkıda bulunmuş oluyoruz.”

AVRUPA DA İNCELENİP CEZAEVİ RAPORU HAZIRLANACAK

Cezaevi raporunun  Avrupa’daki cezaevi incelemelerinin ardından yazılacağını belirten Malkoç, Avrupa’da da Türklerin yoğun olduğu ülkelere gitmek istediklerini, bu çerçevede Portekiz’de inceleme yaptıklarını, Almanya, Fransa, Hollanda, Belçika’ya gitmek için başvuruların yapıldığını, cevap beklendiğini belirtti. Malkoç, bu incelemeleri sırasında Avrupa’daki Türk vatandaşlarının sorunlarıyla da yakından ilgilenmek istediklerini de kaydetti.

İDARENİN OMBUDSMANIN KARARLARINA UYMA ORANI YÜZDE 70’LERE ÇIKTI

KDK Başdenetçisi Şeref Malkoç, kurum olarak  yargıya intikal eden konular dışındaki her konudaki müracaatları titizlikle incelediklerini, verdikleri kararlara da idarelerin uyduğunu söyledi. İdarenin KDK kararlarına uyma oranını her geçen yıl arttığını belirten Malkoç, “Şöyle söyleyeyim yüzde 20’lerden yüzde 70’lere çıktık. Bunun Avrupa’daki ortalaması yüzde 80. Ombudsmanlığın Avrupa da onlarca yıllık bir geçmişi var bizde 6 yıl. İyi gidiyoruz, bu tempoyu artırarak devam ettirmemiz gerekiyor” dedi. Bakanlıklarla sürekli temas halinde olduklarını, bakan yardımcıları ile dört toplantı yaparak kurumu anlattıklarını ifade eden Malkoç, genel müdürlerle de gruplar halinde görüştüklerini belirtti.

'BAZEN BAKAN ARKADAŞLAR KIZIYOR AMA KARARI UYGULUYOR'

Şeref Malkoç, bu toplantı ve görüşmelerin yararlı olduğunu da, “Bir defa vatandaşın kendilerine müracaatı gittiğinde eğer iyi yönetim ilkelerine göre davranmamışlarsa böyle bir kurumun kendilerine muhatap olacağını görüyor. İkincisi biz onlardan bilgi belge istediğimizde bilgi belgeyi hızlı göndermeleri, üçüncü ve önemlisi biz karar verdiğimizde de bu karara uymaları. Bunun faydalarını gördük” sözleriyle anlattı. Malkoç, bazı kararları nedeniyle ilgili bakan, bakan yardımcısı veya genel müdürün arayıp kendilerine teşekkür ettiğini, ‘haklısınız biz bu işin bu tarafını göremedik’ dediğini belirtti. Malkoç, “Bazen de bakan arkadaşlar kızıyor ama kararı uyguluyor. Bunlarla çok karşılaşıyoruz” dedi.

VATANDAŞLA DEVLET ARASINDA 4 MİLYONUN ÜZERİNDE DAVA VAR

Vatandaşla kamu kurumları arasında milyonlarca dava olduğunu, bu konuda da bir çalışma başlattıklarını belirten Şeref Malkoç, “Bunlara bir çözüm bulmak için toplantılar yaptık. Bakanlıklarda yeni kurulan Hukuk İşleri Genel Müdürlükleri ile Cumhurbaşkanlığındaki arkadaşlarla bir araya geldik. Neden devletin vatandaşla, vatandaşın devletle milyonlarca davası olsun. Bunu nasıl çözeceğimize kafa yoralım. Üniversitelerdeki hocalarımızdan faydalanıyoruz. 6 ay, 1 yıl içinde nelerin yapılması gerektiğini ortaya koyarız. Bu konuyu gündeme getirdiğimizde inanın vatandaşın sevinci ayrı ama en çok Bakanlıklarda çalışanlar seviniyor. Oraya bir çözüm bulursak milyonlarca davanın önüne geçmiş oluruz” dedi. Malkoç,  “Vatandaşla devletin karşı karşıya olduğu kaç dava var” sorusuna da, “Bizim yaptığımız toplantılarda 4 milyonun üzerinde çıkıyor. Net rakam veremiyorum ama 4 milyonun üzeri. Bunun önlenmesi gerekiyor. Hukukta yeni usuller gelişti. Arabuluculuk gibi. Toplum buna yatkın” yanıtını verdi.

EN FAZLA BAŞVURU KAMU PERSONELİNDEN 2018’DE 17 BİN 517 ŞİKAYET OLDU

KDK’ya 6 yılın ortalamasına bakıldığında en fazla kamu personelinden başvuru geldiğini vurgulayan Malkoç, bunun nedenini de “Malum Türkiye’de 4 milyonun üstünde kamu personeli var. Bir de onlar kurumu (KDK) iyi biliyor” sözleriyle açıkladı. 2018 yılında KDK olarak  17 bin 517 şikayet aldıklarını ifade eden Malkoç, “Ama 97 bin 198 de bize  sözlü veya mail ortamında ya da telefonla müracaatlar olmuş. Bunlara biz yol göstermişiz hukuki yardımda bulunmuşuz. Bazen ilgili daireyi aramışız, çözün bu işi demişiz çözülmüş. Bize sadece yazılı başvuru değil biz her alanda vatandaşa yardımcı olmaya çalışıyoruz” diye konuştu.

'BİZİM KANUN DÜZENLENİRKEN ÇOK GÜZELLİKLER KONULMUŞ'

Peki Türkiye’de bulunan yabancılar da KDK’ya başvuru yapabiliyor mu? Bu soruya ‘evet’ yanıtını veren Malkoç, “Bizim kanun düzenlenirken çok güzellikler konulmuş. Bir tanesi ombudsmanlığa başvurmak için Türkiye cumhuriyeti vatandaşı olma şartı yok. Bu ciddi bir avantaj. Bize Suriyelilerden başvuru geliyor, Ruslardan geliyor, diğer ülke vatandaşlarından gelen oluyor. En çok Suriyeli ve Ruslardan geliyor” dedi. Rusya İnsan Hakları Ombudsmanı ile protokol imzaladıklarını, karşılıklı eğitimler yapıldığını ifade eden Malkoç, Rus vatandaşların özellikle Antalya ve İstanbul’da bazı sorunları olduğunu söyledi. Malkoç, şöyle konuştu:

“En çok yakındıkları konu, Ruslarla Türk evlilikler sadece Antalya’da 10 binin üzerinde. Evlilikten, eğitimden kaynaklanan sorunlar. Mesela Rus Ombudsmanın bize dediği ‘okula gidiyor din dersi öğreniyor’ diyor ki, ‘Müslümanlık öğretiyorsunuz.’ Anne baba istemiyorsa biz ona müdahil oluyoruz ama anne istemiyor baba istiyor ona yapacağımız bir şey yok. Mesela Rus Ombudsmanını ben, Antalya’da yerel yetkililerle, valiyle görüştürdüm. Bunun karşılığında bizim Rusya'da çalışan insanlarımızın sorunu oluyor. En son bir gemiyi haczettiler, Ruslar kaldı içinde. Rus Ombudsmanı  beni aradı mektup yazdı, ticari bir konuydu ama biz idari yoldan da destek olduk, nitekim aldılar vatandaşlarını. Bu tür şeyler çok oluyor.”

Şeref Malkoç, Suriyelilerin başvurularının da genellikle eğitimle ilgili olduğunu belirterek, “Çocuk okula gidiyor, ayrımcılık olabiliyor veya dil konusunda yeterli olmuyor. Bunlar normal şeyler. Orada idarenin ona karşı ilgisi veya ilgisizliği veya veliler toplanıyor ‘biz bunları burada istemiyoruz’ diye, bakıyorsunuz biraz okul müdürü velileri bu şekilde organize etmiş gibi” dedi. Bu konuların çözümü için de Milli Eğitim Bakanlığı ya da il, ilçe milli eğitim müdürlükleri ile görüştüklerini anlatan Malkoç, hukuki prosedürü uygulamaya kalkınca sorunun zaten düzeldiğini söyledi. Malkoç, “İdarede okul yöneticileri hukukta yazılı olanı uygularlarsa sorun kalmıyor” dedi.

GÖREVEDEN UZAKLAŞTIRILAN HDP’Lİ BELEDİYE BAŞKANININ BAŞVURUSU YOK 

KDK Başdenetçisi Malkoç, görevden uzaklaştırılan HDP’li üç büyükşehir belediye başkanının kendilerine başvuru yapıp yapmadığı sorusuna ise, “Bize bu konuda herhangi bir başvuru olmadı” dedi. İdarenin her türlü eylem ve işlemi için kendilerine başvurulabileceğini hatırlatan Malkoç, ancak görevden uzaklaştırılan HDP’li belediye başkanlarının mahkemeye gittiklerini söyledi. Malkoç, “Mahkemeye müracaat etmeden bize gelmeleri gerekirdi. Yargının konusu olunca… Ama hukuken bakabilir miyiz bakarız, mahkemeye dava açmasalardı bize gelselerdi biz ona bakmak durumundayız” diye konuştu.

ULUSLARARASI OMBUDSMANLIK TOPLANTILARI İSTANBUL’DA

KDK Başdenetçisi Malkoç, Kasım ayında İstanbul’da önemli uluslararası toplantılara ev sahipliği yapacaklarını da belirterek, “18-19 Kasım’da İstanbul da üç tane ombudsmanlık toplantısı yapacağız. Aşağı yukarı 80 ülke var. Asya Ombudsmanlar Birliği’nin kongresini yapacağız. İslam Ülkeleri Ombudsmanlar Birliği’nin kongresini yapacağız. Bunları İstanbul’da yapacağız” dedi. Yurt dışına yönelik ayrı bir çalışmaları da olduğunu ifade eden Malkoç, “Türkiye Ombudsmanlığı oldukça tecrübe kazandı. Bu tecrübeleri aktarmak için karşılıklı olarak eğitim programları yapıyoruz. Şu anda mesela bir grup arkadaşımız Gine’de. Onların talebi üzerine gittik. Bunu Balkanlarda Orta Asya ülkelerine yapıyoruz” diye konuştu.