'Dumlupınar Muharebesi’nde SSCB’nin yaptığı yardımın belirleyici rolü oldu'

Moskova Devlet Üniversitesi Asya ve Afrika Ülkeleri Enstitüsü’nden doğu bilimci Doçent Pavel Şlıkov, 30 Ağustos Zafer Bayramı’nın 97. Yıldönümü dolayısıyla Sputnik’e verdiği demeçte 20’li yıllarda uluslararası tecrit ile karşı karşıya kalan Türkiye ve Sovyetler Birliği arasında karşılıklı yarara dayalı bir birliğin oluştuğunu belirtti.

Şlıkov, Türkiye’nin başta İngiltere olmak üzere İtilaf devletleri tarafından aktif olarak desteklenen Yunanistan’ın müdahalesi karşısında kazandığı zaferde, Bolşeviklerin sağladığı askeri ve maddi yardımın ve Moskova ile mutabakat halinde yürütülen askeri stratejinin belirleyici bir faktör olduğunu vurguladı.

Türkiye’nin de Sovyetler Birliği için İtilaf devletleriyle mücadelesinde çok önemli bir ülke olduğunu söyleyen Şlıkin, şöyle konuştu:

“Türkiye ile etkileşim, Kafkasya’nın Sovyetleştirilmesinin daha etkin bir şekilde yapılmasına ve Sovyetlerin Karadeniz'de kontrol kurmasında yardım edebilirdi. Bu nedenle (Vladimir İlyiç) Lenin, (Mustafa Kemal) Atatürk’e ciddi bir askeri yardım sağladı, 1921’deyse en yetenekli Sovyet komutanlarından biri olan General Mihail Frunze’yi Ankara’ya olağanüstü elçi olarak atadı. Ağustos 1921’de Yunanlı birlikler Ankara’nın çok yakınına ulaştı ve Türk milletinin kaderi tehdit altındaydı. Sovyetlerin o zamanki yardımının belirleyici rolü oldu. Bu Rusya’da pek bilinen bir durum değil, ancak Türk milleti o zamanki olayları minnet duygularıyla anmıştır. Hatta Taksim Meydanı’nda, Atatürk’ün talimatıyla Kliment Voroşilov ve Mihail Frunze’ye ait heykellerin de yer aldığı Cumhuriyet Anıtı kuruldu.”

'TÜRKİYE'YE YARDIM GÖNDERMENİN BEDELİ BİZİM İÇİN ÇOK YÜKSEKTİ'

Rus uzman, Milli mücadele yıllarında Sovyetlerin, ülke içindeki kıtlığa rağmen Türkiye’ye maddi yardım olarak silah, altın ve gıda gönderdiğine dikkat çekti: Elbette ki Türk halkını desteklemenin bedeli bizim için çok yüksekti, fakat Lenin Türkiye’nin İngiltere’ye karşı müttefiki olabileceği düşüncesiyle bu ülkeyi kaybetmekten korkuyordu. Böyle bir tehlike gerçekten de söz konusuydu, zira İngilizler (Birinci Dünya Savaşı sonrasında İtilaf Devletleri ile Osmanlı İmparatorluğu hükümeti arasında imzalanan) Sevr Antlaşması’nı gözden geçirmeye karşılık Kemalistlerle anlaşma yapmaya yönelik girişimlerde bulunmuştu. Onlar, Türkiye Cumhuriyeti’nin desteğiyle Rusya’yı Kafkasya’dan uzaklaştırmayı planlıyordu. Bu durum, Şubat 1921’de Londra Konferansı’na İstanbul’dan değil de Ankara’dan temsilcilerin davet edildiği zaman açıkça belli oldu.”

Şlıkin, Atatürk’ün Londra’ya Bekir Sami Bey'i yolladığını ve İngilizlerin bu kişiyle Türk ve Gürcü ordu birliklerinden oluşan anti-komünist Kafkas bariyerinin kurulması konusunda gizli görüşmeler yürüttüklerini ifade etti:

"Bu gelişmeler, (1921 Moskova Antlaşması olarak bilinen) Türkiye-Sovyet Rusya Dostluk ve Kardeşlik Antlaşması'nın imzalanması arifesinde yaşandı. Bu gizli görüşmelerin yapıldığı konusunda basına bilgi sızdığı zaman Atatürk, Bekir Sami Bey'i istifa ettirdi ve bu durum, Moskova’nın Türkiye’yi kendine döndürmesi için sinyal oldu.”

Rus uzmana göre SSCB, ancak 1930’lı yıllarda tam olarak ayağa kalktığı ve dış politikasını Batılı ülkelere yönlendirmeye karar verdiği zaman Türkiye’den uzaklaştı.

Çeviri: Erkan Kurtuluş