ABD'nin Polonya'da düzenlediği İran karşıtı konferansa Avrupa'nın ağır topları katılmıyor

ABD, Soğuk Savaş döneminde Sovyet karşıtı operasyonlarının merkezi yaptığı Polonya'yı bu kez İran karşıtı zirve için kullanıyor. ABD Başkanı Donald Trump'ın İran'la nükleer anlaşmadan çekilip Tahran'a en sert yaptırımları uygulaması sonrası bugün Varşova'da İran odaklı iki günlük konferansa geçildi.

60 ÜLKELİ

Polonya Dışişleri Bakanı Jacek Czaputowicz'in yanısıra ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ile ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence'in evsahipliği rolünü üstlendiği konferansa 60 ülkeden aralarında dışişleri bakanlarının da bulunduğu yetkililer katılıyor.

Pompeo geçen ay 'İran karşıtı zirve toplayacağını' açıkladığında, Temmuz 2015 tarihli İran'la nükleer anlaşmayı bizzat müzakere etmiş olan AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini katılmayacağı restini çekmişti.

Anlaşmaya bağlı kalan AB ülkelerinin bir çoğundan da itirazlar yükselmişti.

Bunun üzerine ABD Dışişleri Bakanlığı, konferansın gündemini 'Ortadoğu'da barış ve güvenlik dolu bir geleceğin teşvik edilmesi ve daha güçlü bir güvenlik mimarisi için konsensüs inşa edilmesi' diye değiştirdi.

'İSTEYEN GELİR, İSTEMEYEN GELMEZ'

Ama Mogherini'nin fikrini değiştiremedi. AB'nin ağır topları Almanya ve Fransa da dışişleri bakanları Heiko Maas ve Jean-Yves Le Drian'ı göndermeyip düşük düzeyde katılım gösteriyor. 

Cuma günü Brüksel'e uçup Mogherini'nin ayağına gidecek olan Pompeo, konferansın açılışı öncesi Avrupa'nın önde gelen bakanlarının namevcut olmasını önemsiz göstermeye çalıştı:

"Bazı ülkelerin dışişleri bakanları geldi, bazısının gelmedi. Bu onların tercihi. Biz burada gerçekten ilerleme kaydedeceğimizi düşünüyoruz. Burada toplanacak onlarca ülke, daha iyi, daha istikrarlı bir Ortadoğu için ciddi şekilde çalışacak. Perşembe buradan ayrıldığımızda bunu başarmış olacağımızı umuyorum."

SONUÇ BİLDİRİSİNDE İRAN'A NE DENİLECEK?

Polonya Dışişleri Bakan Yardımcısı Bartosz Cichocki de zirvenin sonuç bildirisinde İran bölümü olacağına işaret etti.

NETANYAHU'NUN EŞLİKÇİSİ ARAP BAKANLAR

Zirvenin anlamı ise İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu'nun katılımında vücut buldu.

Sırf İran karşıtlığı olsun diye İsrail Başbakanı ile dışişleri bakanı düzeyinde buluşmakta beis görmeyen Arap ülkeleri şunlar: Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn, Kuveyt, Yemen'deki Suudi destekli siyasi heyet, Ürdün, Fas ve her zaman tarafsız arabulucu rolü oynayan Umman.

TÜRKİYE'DEN BÜYÜKELÇİ

Mısır ve Tunus dışişleri bakan yardımcılarını gönderirken Türkiye büyükelçi düzeyinde temsil ediliyor. İngiltere Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt'ın katılımı gündemdeydi.

MOSKOVA, BEYRUT VE RAMALLAH'TAN RET

İran'ın çağrılmadığı konferansa davet edilen Rusya, Lübnan ve Filistin Yönetimi ret yanıtı verdi.

KUSHNER ANA HATLARI ÇİZECEK

Konferansın bir diğer odak noktası da Trump'ın Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanımasında önemli rol oynamış damadı ve başdanışmanı Jared Kushner'in Trump tarafından 'yüzyılın anlaşması' diye nitelenen İsrail-Filistin barışı planı.

Kushner, Varşova'daki konferansta 'yüzyılın anlaşmasını' ilk kez resmen tanıtacak, ancak ayrıntılarına girmesi beklenmiyor. 

HAMANEY: ABD İLE MÜZAKERE AKLA ZARAR

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif'in 'İran karşıtı sirk' diye nitelediği konferansın açılışı öncesi dini lider Ayetullah Ali Hamaney de 7 sayfalık bir açıklama yayımladı.

Hamaney, "ABD yönetiminin tasavvurunda sorunların diplomatik yollardan çözümü diye bir şey olmadığından Washington ile müzakere maddi ve manevi zarardan başka bir şey getirmez" vurgusu yaptı.

Öncesinde Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani "Birisi bizimle özel bir konu hakkında müzakere etmek istediği zaman, ülkemize ve uluslararası yasalara saygı göstermesi durumunda, onunla müzakere ederiz. Ancak dayatma ve baskıya kabul edecek değiliz" demişti.