İslami bir anma nasıl Karayipler’de benzersiz bir törene dönüştü?

Karayipler'de bulunan ikiz ada ülkesi Trinidad ve Tobago'da sokakta toplanan kalabalık türbe şekli verilmiş sallara hayranlık ve saygıyla bakıyorlar.

Hedefleri bu salları bırakacakları Karayip suları. Bu festival aslında Trinidad Müslümanlarının ‘Hosay' dedikleri dini anma töreninin bir parçası.

Muharrem ayının 10 günü boyunca dünyadaki Şii Müslümanlar Hz. Muhammed'in torunu Hz. Hüseyin'in yaklaşık 1.338 yıl önce bugünkü Irak Kerbela'da şehit edilmesi nedeniyle yas tutuyorlar. 10. günde ise Aşure yapılarak dağıtılıyor.

Şii Müslümanların önemli bir bölümü, Hz. Hüseyin'i ve çektiği acıyı hatırlamanın bir yolu olarak genellikle bıçak, kılıç, zincir ya da kamçı kullanarak sırtlarını kanattıkları, acı çektikleri anma törenleri düzenliyorlar. Bu gelenek Irak, İran, Pakistan ve Hindistan gibi pek çok ülkede benzer.

Trinidad'da, adanın toplam nüfusunun yüzde 5'ini oluşturan 100 bin Müslüman, Hz. Hüseyin'in adından türetilen ‘Hosay'da Aşure günü düzenliyorlar. Ancak Hosay dünyadaki diğer örneklerinden farklı olarak daha çok bir festivali andırıyor.

ABD'nin Florida Üniversitesi'nde İslam üzerine çalışan Ken Chitwood, kısa bir süre sonra çıkacağını belirttiği ‘Latin Amerika ve Karayipler'de İslam' adlı kitabı için adaya giderek bu törenleri izledi.

SÖMÜRGE YÖNETİMİ YASAĞI VE PROTESTOLAR

Chitwood'un ‘The Conversation' adlı internet sitesi için kaleme aldığı yazıya göre Hosay festivali, ilk Müslüman Hintlilerin şeker tarlalarında çalıştırılmak üzere ülkelerinden adaya getirilmelerinin ardından 1854'te yapıldı. İngiliz sömürgesi altındaki adada o dönem büyük halk toplantılarına izin verilmiyordu. Sömürge yönetiminin 1884'te Hosay anma törenlerini bu nedenle yasaklaması üzerine yaklaşık 30 bin kişi sokağa çıktı. Protestoculardan 22'si vurularak öldürüldü ve 100'ün üzerinde kişi yaralandı. ‘Hosay Katliamı' adı verilen bu saldırının ardından anmayı yasaklayan talimat yürürlükten kaldırıldı.

​Bugün Trinidad sokaklarında yapılan Hosay törenlerinde sadece Hz. Hüseyin değil, Hosay protestoları sırasında öldürülenler de anılıyor. Ancak adalılar diğer acı biçimleriyle bu trajediyi anmak yerine, ‘tadjah' adı verilen parlak ve renkli türbe salları törenle Karayip sularına bırakıyor.

HZ. HASAN VE HÜSEYİN'İ TEMSİL EDEN AY

Her bir tadjah tahta, kağıt, bambu ve parlak gümüş renkli şeritler kullanılarak yapılıyor. 3-10 metre arasında değişen büyüklükteki bu sallar törene katılan izleyiciler eşliğinde davullar çalınarak şehrin sokaklarında yolculuğa çıkıyor. Tadjahların önünde yürüyen iki kişi biri kırmızı biri yeşil olmak üzere ay şeklinde iki sembol taşıyor. Bu aylardan kırmızı olan Hz. Hüseyin'in kanını yeşil olanı ise ağabeyi Hz. Hasan'ın zehirlenmesini sembolize ediyor.

Renkli kıyafetlerin giyildiği ve müzik de çalınan bu anma uzun yıllardır bu şekilde yapılsa da daha tutucu olarak nitelendirilen Müslümanlar durumdan o kadar da hoşnut değil. Bu kişiler, Karayip kimliği ve geleneklerinin etkisinin hissedildiği Hosay'ın dünyadaki diğer anma törenleriyle benzer olması gerektiğini savunuyorlar.