‘Zaharçenko suikastıyla DNR’de zaafiyet oluşturup Moskova’yı provoke etmek amaçlandı, ama olmadı’

Donetsk Halk Cumhuriyeti'nin (DNR) Başkanı Aleksandr Zaharçenko düzenlenen bombalı saldırıda hayatını kaybetti. DNR yönetimi suikastten Kiev'deki Poroşenko yönetimi ve Ukrayna özel güçleri ile ABD'yi sorumlu tutuyor. Moskova suikastı kınarken, bunun Minsk anlaşmaları uyarınca bölgede diyalog ve barışın tesisine hizmet etmeyeceğinin altını çizdi.

DNR'de son derece popüler olan Zakharçenko'nun öldürülmesi ve yaşanan gelişmeleri Donetsk'te yaşayan Evrensel gazetesi yazarı Ukrayna uzmanı gazeteci Okay Deprem ile konuştuk.

‘UKRAYNA, AMERİKAN İSTİHBARATINDAN YARDIM ALDI'

Deprem, Zaharçenko suikastı için sadece Ukrayna ordusunun istihbarat biriminden değil aynı zamanda ABD istihbaratından da yardım alındığı şüphelerinin bulunduğunu belirtti. Deprem'e göre hükümetin yardımı olmadan bu kadar profesyonelce bir cinayet işlenemeyeceğinin altını çizdi:

"Suikastın akabinde ilk yapılan açıklamalar DNR yani Donetsk yönetimince yapılan açıklamalar tabii ki Ukrayna tarafını suçlayıcı nitelikteydi. Olası faillerin çok büyük ihtimalle Ukrayna ordusuna bağlı çalışan özel kuvvetlerin istihbarat birimi veya askeri istihbarat bağlantılı birtakım taşeron organizasyonu, tabii ki Donetsk bağlantılı bir nevi paramiliter nitelikteki bir örgütlenmenin bu işi yapmış olabileceği hatta geniş kapsamlı bir beyanatta buna eklendi. Ukrayna elindeki bu taşeron organizasyonla bu cinayeti işlerken yüksek olasılıkla Amerikan istihbaratından da yardım aldı. Çünkü bu kadar profesyonelce, aynı adlı cumhuriyetin başkentinin kalbinde, günlük güneşlik bir ortamda, en sık korunan, en yüksek düzeyde korunan devlet başkanın yanında önemli sima ile birlikte oldukları bir ortamda bu şekilde açıktan büyük sansasyonel bir eylemin gerçekleştirilmiş olması büyük bir başarı. Bunun Ukrayna'nın hem ordusunu hem istihbaratının topyekûn devletinin hele hele Donetsk'e uzanacak denli yetkinliğinin tek başına kotarabilmesi çok zor."

‘CENAZEDE 200 BİN KİŞİNİN OLDUĞUNDAN BAHSEDİLİYORDU'

Deprem, Zaharçenko suikastının ardından Donetsk'te istenenin aksine bir karmaşa yaşanmadığını belirtti. Deprem, Zaharçenko'nun cenazesine 200 bin kişinin katıldığını söyledi:

"Cinayetin hemen sonrasından itibaren şu ana kadar geçen süre boyunca Cumhuriyet sathında başta başkent Donetsk olmak üzere böyle bir aykırı ses, sürtüşmeye varacak bir muhalif güç veya bir gösteri veya bir anlaşmazlık iktidar nezdinde veya yönetimin farklı organlarında hem askeri olsun hem siyasi ciddi sayılabilir bir görüş ayrılığı, bir sürtüşme vs. henüz yaşanmadı. Hatta buna benzer bir şey dahi olmadı. Tersine, bu olay çok tazeyken Halk Sovyeti Başkanı Denis Puşilin, beraberinde şu an vekaleten devlet başkanının yerine geçen kişi birlikte kameralar karşısına geçtiler, tansiyonu düşürmek, herkesi sükunete davet etmek, olası bir panik veya benzeri bir duruma mahal vermemek için ilk soğuk kanlı açıklamayı yaptılar. Dün Zaharçenko'nun cenazesi vardı, uğurlamadan önce Donetsk'in merkezindeki opera, bale tiyatrosunda veda seremonisi ardından cenazesinin taşındığı uzun bir konvoy, sonra da defnedileceği yere götürüldü. Ben 4 sene oldu burada olalı, böyle bir kalabalık ne gördüm ne duydum. Sadece 4 sene değil, Donbass'ın yakın tarihinde de bu denli bir kitlesel katılım görmedim. Demek ki ne kadar seviliyormuş ki inanılmaz bir kalabalık vardı. Rus kanalları 200 bin kişiden bahsediyordu."

‘ZAHARÇENKO'NUN RUSYA İLE ARASININ İYİYDİ'

Deprem, Zaharçenko'nun Rusya ile arasının iyi olduğuna değindi, Rusya'nın Rusça konuşan nüfusun yaşadığı, sınırın ötesiyle derin kimlik bağları bulunan Donetsk'i desteklemesinden dolayı da bunun normal karşılanması gereken bir durum olduğunu ekledi:

"Zaharçenko'nun Moskova ile ilişkileri resmi olsun gayri resmi olsun iyiydi. Son derece normal karşılanması gereken bir durum. Çünkü sonuç itibariyle Rusya bölgeyi destekliyordu. Sadece Donetsk için değil, bu Lugansk Halk Cumhuriyeti için de geçerli. Ukrayna'daki kırılma neticesinde zaten Rusya tarafından destek sağlanmak durumunda kalındı. Dolayısıyla Zaharçenko da bir nevi dengeleyici siyaset ama daha çok da bir Rusçuluktan öte Zaharçenko'nun naçizane bakış açısı, yönetim felsefesi, Bağımsız Devletler Topluluğu'nu önemli ölçüde tekrar birleşmesi, bütünleşmesi yani Rusya ile entegrasyon. Bu illa Rusya'ya katılmak anlamını taşımıyor. Burası birçok proleter yoğunluklu iş gücüne sahip bir bölge olduğu için o ölçüde de bu proleter kimlik zaman içinde onlara sosyalist bir kimlik kazandırmış durumda. Rusya'nın da pek çok bölgesine kıyasla hem Ukrayna özelinde buranın daha dilsel açıdan hem aidiyet hem de ötesinde az çok etnik kompozisyonu itibariyle daha Rus olması bölgenin biraz da tabii Ukrayna-Rusya terazisinde eski Sovyetlere daha yakın bir hava, sosyokimya yaratmış oluyor bu Donbass'ta. Bu etmenlerle birleşince buradaki sol, devrimci, eski döneme bağlı Sovyet nostaljik havası, gücü çok yüksek. Bunun karşısında olan herhangi bir hareketin, gücün de karşısında çok daha sert dikilecek bir refleks söz konusu. Daha fazlasını da gösterdiler, bedelini de ödediler son 4 senede. Bu bedeli en son ödeyen de Cumhuriyet'in fiili kurucusu sayılabilecek ilk devlet başkanını Aleksandr Zaharçenko oldu. Bunu kanıyla, canıyla ödemiş oldu."

‘UKRAYNA, GÜNEYDEN ASKERİ HAZIRLIK İÇİNDE

Deprem, Ukrayna'daki resmi kaynakların Zaharçenko'nun ölümünü sevinçle karşıladığına dikkat çekerek, halkta durumun biraz daha farklı olduğuna değindi. Deprem, Ukrayna'nın Donetsk'te bir yönetim zafiyeti oluşturmayı hedeflediğini, ama şu ana kadar başarılı olamadığını ifade etti:

"Zaharçenko suikastı Ukrayna'da resmi ve devlet güdümündeki medya kaynaklarında oldukça sevinçle karşılandı ama halk nezdinde böyle bir şey olmadı. Ukrayna halkının bir kısmı şu ya da bu şekilde Zaharçenko'ya sempatiyle bakıyordu. Ukrayna'nın toptan bölgeyle ilişkisine gelecek olursak suikastında neden olacağı mevcut gelişmeler bağlamında bu birinci emeli olan suikastın bölgede istikrarsızlık yaratmak yönünde bir etkisi olmadı. Ukrayna bunu bekliyordu ilk etapta. İkincisi bununla bağlantılı olarak olası, potansiyel yönetimle sürtüşmeli güçlerin daha aktivize olabilecekleri, özellikle askeri cephede böyle bir ortam sağlamak, bir yönetim zafiyeti oluşturmaya çalışmak. Böyle bir şey olmadı."

‘PARAMİLİTER GÜÇLER, FAŞİST KONTR-GERİLLALAR ŞU ANA KADAR BİR ŞEY ELDE EDEMEDİ'

Deprem, diğer yandan suikastı fırsat bilen Ukrayna ordusu ve paramiliter neo-nazi güçlerinin güney hattından saldırıya geçmesinden şüphe edildiğine dikkat çekerken, bu provokasyona da gelinmediğinin altını çizdi.

"Öte yandan da bunu fırsat bilerek özellikle güney cephesinden Mariupol tarafından son birkaç gün içerisinde ciddi saldırıların başladığı gelen haberler arasında. Nitekim Basurin basın toplantısında bu aktardı. Hatta insansız hava uçaklarını tespit ettiklerini ve yine Mariupol, güney yönüne özellikle Cumhuriyet sınırlarına doğru ciddi bir askeri yığınağın da yapıldığını da tespit ettiklerini ekledi sözlerine. DNR Harekat Komutanlığı İkinci Başkanı Eduard Basurin bunu basın toplantısıyla açıkladı. Ukrayna ilk aradığı kısa vadede aradığı bulamadı buraya dönük istikrarsızlaştırma çalışmaları ve olası bir müdahaleye dönük bir hamle için. Artı buradan beklediği karşı hamleyi de buradan göremedi. Sonuçta burayı provoke edip Donetsk'i topyekûn büyük ölçekli bir atak yapmaya zorlamaktı. Bunu yapamadı. Bu olsaydı, Ukrayna'nın yine Rusya'yı suçlayacağı hem bölgesel hem global ölçekte en arzu ettiği kozu elde etmiş olacaktı. Bakın bölgede bulunan Rusya kuvvetleri yine saldırıya geçti. Saldırıya geçmek için fırsat kolluyor diyeceklerdi. Ukrayna yönetimi ve onun güdümünde dolaylı veya doğrudan paramiliter güçler, faşist kontrgerillalar bunu şu ana kadar elde edemedi."